درمان دندان شکسته و علت های آن

درمان دندان شکسته ممکن است دردهای شدیدی را به همراه داشته باشد. دندان ممکن است به شکل‌ها و راه‌های مختلفی آسیب ببیند و شدت این آسیب‌ها به نوع ضربه‌ای که به آن وارد شده است، متغیر است. در صورتی که آسیب جدی باشد، تنها راه درمان آن مراجعه به دندانپزشک است.

در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقداماتی که باید انجام شود، شامل رفع درد و حفاظت بیشتر از دندان و دهان است تا بتوان از تشدید آسیب دیدگی جلوگیری کرد.

دندان شکسته می‌تواند ظاهر لبخند فرد را تحت تأثیر قرار داده و همچنین ممکن است باعث ایجاد خراش در زبان شود. همچنین، احتمال وجود شکستگی دیگری در دندان به دلیل از دست دادن شکل و استحکام اولیه نیز وجود دارد.

در مقابل، شکستگی دندان می‌تواند منجر به ایجاد شکاف در دندان شود و در این صورت، احتمال گیر کردن ذره‌های غذایی در دندان و به عبارتی پوسیدگی دندان و التهاب لثه نیز افزایش می‌یابد.

معرفی روش های ترمیم دندان شکسته شده

درمعرفی روش‌های ترمیم دندان‌های شکسته، انتخاب روش درمانی بستگی به اندازه و محل ترک یا شکستگی دارد. برخی از روش‌های معمول درمان شامل موارد زیر می‌شوند:

1. پولیش دندان: این روش در مواردی که شکستگی یا ترک در سطح بیرونی دندان وجود دارد و تأثیری بر عملکرد دندان ندارد، استفاده می‌شود. در این روش، سطح دندان صاف می‌شود و هیچ مداخله جراحی لازم نیست.
2. پیوند: در صورتی که شکستگی دندان به حدی جدی باشد که قابل ترمیم نباشد، از روش پیوند استفاده می‌شود. در این روش، دندان شکسته با استفاده از مواد مخصوص و پیوندهای دندانی تقویت می‌شود.
3. قرار دادن کانال ریشه و تاج: اگر شکستگی دندان به حدی عمیق باشد که ریشه دندان نیز تحت تأثیر قرار گرفته باشد، ممکن است نیاز به قرار دادن کانال ریشه و تاج باشد. در این روش، ریشه دندان تمیز شده و سپس پر می‌شود و به دندان یک تاج مصنوعی قرار داده می‌شود.
4. کشیدن دندان و ایمپلنت: در صورتی که دندان شکسته قابل ترمیم نباشد، روشی که ممکن است بررسی شود، کشیدن دندان و جایگزینی آن با ایمپلنت دندانی است. در این روش، دندان آسیب دیده کشیده می‌شود و یک ایمپلنت دندانی جایگزین می‌شود.

در برخی از موارد، به تشخیص دندانپزشک، ترک‌های سطحی نیازی به درمان ندارند. با این حال، دندانپزشک باید با بررسی درد بیمار و استفاده از اشعه ایکس، حفره‌ها را بررسی کند تا بتواند روش درمانی مناسب را تعیین کند.

استفاده از روکش (ونیر) برای ترمیم دندان

در صورتی که یکی از دندان‌های جلو شکسته شود، استفاده از روکش دندان می‌تواند باعث بازگشت دندان به حالت سالم و زیبا شود. روکش دندان یکی از خدمات زیبایی دندانپزشکی است که با استفاده از یک پوسته نازک از مواد کامپوزیتی یا رزین به رنگ دندان، قسمت جلویی دندان را کاملاً پوشش می‌دهد (مشابه ناخن‌های مصنوعی که سطح کامل ناخن را پوشش می‌دهند)، با اضافه کردن یک قسمت کمی ضخیم‌تر که به جای قسمت شکسته دندان قرار می‌گیرد.

فرایند ساخت روکش دندان ممکن است یک تا دو هفته طول بکشد، زیرا نیاز به مراحل آزمایشگاهی دارد. در این روش، دندانپزشک ابتدا دندان را خیس می‌کند، سپس با استفاده از یک مایع چسبناک، روکش را به دندان متصل می‌کند و با استفاده از نور چسپ، آن را خشک می‌کند تا به سرعت به دندان چسبد.

پرکردن یا پیوند دندان های شکسته

در صورتی که فقط یک تکه کوچک از مینای دندان به علت شکستگی از بین رفته باشد، دندانپزشک می‌تواند با استفاده از ابزارهای پرکننده، سطح آسیب را پوشش داده و دندان را ترمیم کند. در صورتی که دندان‌های جلویی آسیب ببینند و یا هنگام خنده دندان‌ها ظاهر شود، دندانپزشک از روش باندینگ یا پیوند استفاده می‌کند، که در آن از رزین کامپوزیت به رنگ دندان استفاده می‌شود.

باندینگ دندان یک روش ساده است که به طور معمول نیازی به بی‌حس شدن دندان ندارد. در این روش نیز از ژل و مایع چسبنده برای چسباندن رزین به دندان استفاده می‌شود. سپس برای سفت شدن مواد استفاده شده، از پرتو فرابنفش استفاده می‌شود.

ترمیم دندان شکسته با ایجاد کانال ریشه

در صورتی که ترکی در دندان وجود داشته باشد که عمق آن از سطح دندان بیشتر باشد، بدون شک نیاز به یک ترمیم گسترده‌تر است. در برخی موارد، ترک به سمت پالپ (مغز دندان) گسترش می‌یابد و ممکن است نیاز به ایجاد یک کانال ریشه داشته باشد. در طی عملیات تخصصی ریشه دندان، پالپ‌های التهابی و عفونی را برداشته، داخل دندان را تمیز می‌کند و آن را با یک ماده لاستیکی پر می‌کند و با استفاده از ماده پرکننده یا تاج، آن را پوشش می‌دهد. این روش در بسیاری از موارد مفیدتر است و درد آن مشابه پر کردن دندان است.

اما برخی از دندان‌ها بیش از یک ریشه دارند و در این شرایط، دندانپزشک باید تلاش کند تا با استفاده از ریشه‌های دیگر دندان را حفظ کند. این حالت به آن نیم بند معروف است.

کشیدن دندان و استفاده از ایمپلنت

ترمیم دندان آسیب دیده همیشه امیدوارکننده نیست. در برخی موارد، ایجاد کانال برای ریشه نمی‌تواند دندان را نجات دهد. تصمیم متخصصین ریشه بر اساس عمق ترک ایجاد شده در دندان تعیین می‌شود که آیا دندان باید خارج شود یا خیر. بر اساس مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۹، هر چه عمق ترک در دندان بیشتر باشد، احتمال کشیدگی دندان نیز افزایش می‌یابد.

در بسیاری از موارد، حتی اگر ترک به زیر خط لثه گسترش یابد، دندانپزشک ممکن است پیشنهاد کشیدن دندان را بدهد. در صورتی که دندان خارج شود، به طبیعی بودن وظیفه دندانپزشک پیشنهاد استفاده از ایمپلنت دندان است، زیرا ایمپلنت بسیار شبیه به یک دندان طبیعی است و عملکردی تقریباً مشابه را دارد.

استفاده از تاج برای ترمیم دندان های شکسته

برای ترمیم دندان‌های شکسته، استفاده از تاج یک روش متداول است. در صورتی که بخش اعظمی از دندان شکسته یا پوسیده شده باشد، دندانپزشک ممکن است آن بخش را از بین ببرد و با استفاده از یک تاج یا کاپ شبیه به دندان، که برای حفاظت از دندان و بهبود ظاهر آن طراحی شده است، آن را پوشانده و ترمیم کند. تاج‌های دائمی می‌توانند از فلزهای رزینی یا سرامیک ساخته شوند. تاج‌های فلزی بسیار قدرتمندتر هستند و تاج‌های رزینی شباهت بیشتری به دندان طبیعی دارند.

در صورتی که بخش بالایی دندان شکسته شده باشد اما ریشه دندان سالم باقی مانده باشد، درمانگر می‌تواند یک کانال ریشه ایجاد کند و یک پین که قادر به نگه‌داشتن تاج است، در آن قرار دهد. سپس تاج را روی این پین قرار می‌دهند. برای انجام این درمان، حداقل نیاز به دو بار مراجعه به دندانپزشک است زیرا دندانپزشک برای ساخت تاج نیاز به فعالیت‌های آزمایشگاهی دارد.

در مرحله اول، دندانپزشک با بی‌حس کردن دندان، بخش‌های مورد نظر را از بین می‌برد و شرایط لازم برای ایجاد پایه را فراهم می‌کند و در نهایت با قرار دادن یک تاج موقت بر روی پایه‌ای که ساخته شده است، دندان را محافظت می‌کند. برای ساخت تاج، حدوداً سه هفته زمان لازم است، بنابراین ویزیت دوم نیز در این بازه زمانی انجام می‌شود. در ویزیت دوم، دندانپزشک تاج موقت را برداشت می‌کند و تاج نهایی ساخته شده را جایگزین می‌کند. با توسعه علم و فناوری و استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، امکان ساخت تاج در همان جلسه اول نیز فراهم شده است.

به طور کلی، روش‌های مختلفی برای درمان شکستگی دندان وجود دارد و دندانپزشک باید با توجه به مطالعات خود و بررسی محل آسیب، تشخیص دهد کدام روش برای بیمار مفیدتر است. توصیه می‌شود درصورت بروز این مشکل، حتماً در اسرع وقت با یک دندانپزشک مشاوره کنید.

انواع شکستگی دندان

شکستگی دندان می‌تواند در بخش‌های مختلف آن اتفاق بی‌افتد و اغلب افراد هنگامی به دنبال درمان آن می‌روند که احساس درد داشته باشند. اما باید توجه داشت که معمولاً شکستگی‌های دندان به گونه‌ای ایجاد می‌شود که فرد احساس درد نخواهد داشت. شکستگی این بافت مستحکم دلایل زیادی داشته و برخی از این دلایل شامل خوردن غذای خیلی سفت یا جسم محکم که دندان تحمل شکستن و خورد کردن آن را نداشته باشد، ضربه بیرونی شدید و پرشدگی قبلی دندان می‌شود. شکستگی‌های دندان بر اساس معیارهای مختلفی، طبقه‌بندی‌های خاصی نیز دارند. هر کدام از این طبقه‌بندی‌ها دارای مزایا و معایب خاصی هستند.

شکستگی کریزلاین دندان

کریزلاین در لغت به معنای ترک مویی است. ترک‌ها، شکستگی‌های بسیار ریزی هستند که بدون از بین بردن ساختمان دندان ایجاد می‌شوند. ترک‌ها ممکن است به عمق اتصال مینا و عاج ادامه یافته و به صورت خط‌ها موازی مویی ظاهر شوند. در دندان‌های جوان‌تر امکان دیده شدن ترک‌های مویی ایجاد شده سخت بوده ولی در دندان‌های مسن، ترک‌ها با لایه‌ای از غشای قهوه‌ای بزاق پر شده و کاملاً قابل تشخیص هستند. در واقع شکستگی کریزلاین خفیف‌ترین نوع شکستگی بوده و هیچ‌گونه درد خاصی ندارد.

مینا ساختار کریستالی داشته و معمولاً فاقد انعطاف است. در نتیجه ایجاد شکستگی کریزلاین در مینا ممکن است به علت ضربه خارجی، خورد اجسام سخت و تغییرات حرارتی در مینا باشد. اغلب ترک‌هایی که در اثر ضربه خارجی بر روی مینا ایجاد شده‌اند، موجب لق شدن دندان نیز خواهند شد.

شکستگی کاسپ دندان

شکستگی کاسپ دندان به معنای وقوع شکست در دندان‌های جونده است. در این نوع شکستگی، بخشی از قله دندان جونده لب‌پر می‌شود. میزان وسعت شکستگی کاسپ ممکن است متفاوت باشد و تا زیر بافت لثه قابلیت گسترش دارد. این نوع شکستگی به طور خاص دردی را القا نمی‌کند، اما ممکن است به مرور زمان منجر به آسیب‌های جدی‌تر شود. بنابراین، افراد مبتلا به شکستگی کاسپ باید اقدامات درمانی را انجام دهند. درمان این نوع شکستگی عموماً با استفاده از پرکردن یا لایه‌گذاری زیرکونیا صورت می‌گیرد.

شکستگی ناکامل دندان

شکستگی ناکامل دندان که به عنوان دندان ترک خورده نیز شناخته می‌شود، شکستگی دندان را از تاج آغاز کرده و تا زیر لثه گسترش می‌یابد. در این حالت، سطح جونده تا پالپ ترک می‌کند. این ترک خوردگی به اندازه‌ای کامل نیست که دندان به دو نصف تقسیم شود. تعیین محل و وسعت دقیق ترک آسان نیست، زیرا برخی از ترک‌ها به دلیل تجمع باکتری قابل مشاهده‌تر هستند. علائم شکستگی ناکامل نیز متنوع است؛ برخی از افراد حساسیت به دما و گاز دارند، در حالی که برخی دیگر شکایتی ندارند. باید توجه داشت که اگر ترک به پالپ یا مغز دندان برسد، باید از طریق عصب‌کشی آن را درمان کرد.

شکستگی کامل دندان

شکستگی کامل دندان به عنوان دو نیم شدن دندان نیز شناخته می‌شود. این نوع شکستگی از تاج دندان شروع می‌شود و تا زیر لثه ادامه می‌یابد. اگر ترک‌های دندان درمان نشوند، ممکن است به شکستگی کامل دندان منجر شوند. در این نوع شکستگی، اجزای دندان به طور کامل از یکدیگر جدا می‌شوند و ممکن است دندان به طور ناگهانی به دو نیم تقسیم شود. برخی افراد ممکن است با شروع جویدن درد دندان را تجربه کنند، اما این مورد برای همه افراد صدق نمی‌کند و همیشه درد رخ نمی‌دهد. در این نوع شکستگی، تمامی دندان قابل نگهداری نیست و بخشی از آن از دست می‌رود و بخش دیگر از طریق عصب‌کشی قابل نگهداری است. شکستگی کامل دندان بیشتر در افرادی که عادت‌های ناسالمی مانند جویدن یخ یا بیش فعالی اکلوژن دارند، رخ می‌دهد.

شکستگی دندان به صورت ترک عمودی ریشه

شکستگی دندان به صورت ترک عمودی ریشه نیز در ریشه دندان اتفاق می‌افتد. این نوع شکستگی ممکن است هیچ علائم ظاهری نداشته باشد و تنها از طریق مراجعه به دندان‌پزشک و عکس‌های رادیولوژی دندان تشخیص داده شود. اغلب این ترک‌ها در دندان‌هایی که قبلاً ترمیم شده و سوابق درمانی داشته‌اند، ظاهر می‌شوند. ترک‌های عمودی قابلیت پیشگیری دارند. با کاهش تخلیه دندان‌هایی که درمان ریشه در آن‌ها انجام شده است، عمر ریشه افزایش می‌یابد و احتمال بروز ترک در آنها کاهش می‌یابد. همچنین، در فرآیند ترمیم و تراشکاری دندان، باید فشار کمتری به دندان وارد شود تا ترک عمیق‌تر نشود و به شکستگی کامل دندان منجر نشود. پس از درمان ترک ریشه، ترمیم کاسپ دندان نیز توصیه می‌شود.

آیا ترمیم خانگی دندان شکسته ممکن است؟

اگرچه پزشکان توصیه نمی‌کنند که درمان شکستگی دندان را خانگی انجام دهید، اما راهکارهایی وجود دارد که شما می‌توانید از آنها برای محافظت از دندان و دهان خود استفاده کنید. پس از شکستن دندان، طبق اعلام انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، باید فوراً دهان خود را با آب گرم شستشو داده و تمیز کنید. برای جلوگیری از خونریزی، فشار دهید و برای کاهش تورم در منطقه آسیب دیده، یخ را فشار دهید. اگر قطعه‌ای از دندان را پیدا کردید، آن را در یک کیسه گازی مرطوب بگذارید و با خود به دندانپزشک ببرید.

اگر دندان خود را به طور کامل از دست داده‌اید، از یک پد گازی استفاده کنید تا تاج دندان را نگه دارید. اگر حس کردید دندان کثیف شده است، می‌توانید آن را بشویید، اما نباید آن را مالش دهید و هرگز از محلول تمیزکننده دیگری استفاده نکنید و اگر بافت به دندان متصل است، آنها را جدا نکنید. بهتر است دندان را در یک لیوان شیر، محلول نمک یا آب قرار دهید. تلاش کنید در کمتر از ۳۰ دقیقه به دندانپزشک مراجعه کنید.

اگر قسمتی از دندان شما شکسته است، فوراً آن را با آب گرم شستشو دهید و برای کاهش تورم، در بازه زمانی چند دقیقه، یک بار کمپرس سر را به قسمت خارجی آن مالش دهید. می‌توانید مسکن و ضد التهاب مصرف کنید، اما مطمئن شوید که از دوز مناسب استفاده می‌کنید. همچنین، روغن میخک نیز می‌تواند برای تسکین درد و جلوگیری از التهاب بسیار مفید باشد، زیرا این روغن حاوی اوژنول است.

آسیب هایی که نیاز به درمان دارد و آن هایی که نیاز به درمان ندارد

آسیب‌هایی که نیاز به درمان دارند و آن‌هایی که نیاز به درمان ندارند، بر اساس مطالعات انجام شده، متفاوت هستند. شکستگی‌های دندان در دندان‌های آسیایی بزرگ در فک پایین به دلیل تماس مداوم با دندان‌های آسیایی فک بالا، بسیار شایع هستند. با این حال، هر دندانی ممکن است به دلایل مختلفی شکسته شود. در بعضی موارد، دندان ممکن است از قسمت پشت لثه‌ها که پنهان شده است، ترک بخورد و تنها باعث حساسیت و التهاب شود. با استفاده از ذره‌بین یا شعاع ایکس، دندانپزشک می‌تواند عمق آسیب را تشخیص دهد.

هر ترک یا آسیبی به اندازه کافی جدی نیست که به درمان نیاز داشته باشد و برخی آسیب‌ها به طور کلی رایج هستند. در بعضی موارد، ترک فقط به مینای دندان محدود می‌شود، اما برای تشخیص عمق آسیب، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. باید توجه داشت که هیچ درمان خانگی موثری برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر در دندان و دهان وجود ندارد و لبه‌های تیز دندان می‌توانند بافت‌های نرم دهان را برش داده و عفونت در دهان ایجاد کنند.

در بعضی موارد، آسیب‌هایی که به دندان وارد می‌شود، می‌تواند به ریشه آسیب برسد و در نتیجه منجر به از دست دادن کامل دندان شود.

گاهی اوقات ممکن است تا حدی صبر کنید و مراجعه به دندانپزشک را به تعویق بیاندازید، اما باید توجه داشت که در بعضی موارد باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. به عنوان مثال، اگر دندان شما به طور کامل از دهان خارج شده است، بهتر است آن را در جای خود قرار داده و سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر خونریزی شدیدی دارید و درد شما غیرقابل تحمل است، موضوع شما اضطراری است.

برای محافظت از دهان پس از شکستن دندان چه کنیم؟

پس از شکستن دندان، برای محافظت از دهان می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

1. جلوگیری از آسیب به زبان: زبان یکی از قسمت‌های آسیب‌پذیر بعد از شکستن دندان است. بنابراین، تا زمان مراجعه به دندانپزشک، سعی کنید زبان خود را آسیب نرسانید. در صورتی که لبه دندان تیز شده است، می‌توانید از موم دندان استفاده کنید و آن را روی لبه دندان قرار دهید تا از بریدگی زبان یا سایر بافت‌های دهان جلوگیری کند. اما در صورتی که بخش زیادی از دندان از بین رفته است، استفاده از موم توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است به دندان‌ها آسیب برساند. همچنین، می‌توانید از کیت‌های موقت دندانی OTC که شامل موم دندان است، استفاده کنید.
2. اجتناب از فشار و التهاب: به هیچ وجه نباید با قسمتی که دندان شکسته در آن قرار دارد، چیزی بخورید. به طور کلی، تلاش کنید تا هرگونه فشار و التهاب را از اطراف دندان دور کنید.
3. آگاهی از طبیعت شکستگی دندان: شکستگی دندان نمی‌تواند به طور معکوس شود و قابل ترمیم نیست، زیرا بافت دندان زنده نیست مانند استخوان. در برخی موارد، پس از درمان ترک دندان، ترک ممکن است پیشرفت کرده و منجر به دو نیم شدن دندان شود. اگر دندان روکش شود، می‌توان از پیشروی ترک دندان جلوگیری کرد، اما این روش یکصد درصد موفقیت نخواهد داشت. با این حال، درمان ترک و شکستگی دندان می‌تواند از درد دندان جلوگیری کند و احتمال گسترش آسیب را کاهش دهد. اکثراً دندان‌های درمان شده، عملکرد طبیعی خود را بهبود می‌بخشند.
4. پیشگیری از ترک‌خوردگی دندان: برخی اقدامات می‌توانند در جلوگیری از ترک‌خوردگی دندان موثر باشند. از موارد زیر می‌توان استفاده کرد:

• جویدن مواد غذایی سخت مانند ذرت، یخ و اجسام سفت را اجتناب کنید.
• فشار دادنبه هیچ وجه دندان‌ها را به یکدیگر فشار ندهید.
• همزمان خوردن غذاهای سرد و گرم را اجتناب کنید.

با رعایت این اقدامات، می‌توانید از بروز شکستگی و ترک دندان جلوگیری کنید.