بوی بد دهان از کجا می آید – راه حل‌های عالی برای رفع بوی بد دهان

بازدمی که اکثر افراد آنرا بوی بد دهان می شناسند در اصطلاح پزشکی، نفس Halitosis نامیده می شود . فردی که در کنار شما ایستاده یا به طور مستقیم با شما صحبت می کند، می تواند دچار این مشکل باشد.  مناطق اصلی که بوی بد دهان را ایجاد میکنند(زبان و لثه)، معده، لوزه ها، بینی و مری است ؛ همچنین ،به عنوان نشانه ای از وضعیت سلامت ضعیف در نظر گرفته شده است.  هنگامی که شما مواد غذایی با بوی قوی ،مانند:سیر و پیاز مصرف می کنید، بو در دهان شما حفظ می شود و حتی بعد از مسواک زدن ازبین نمیرود ؛ بو ،تنها زمانی که مواد غذایی از بدن خارج شوند از بین میرود.

چرا دهان بوی بدی می دهد؟

بوی دهان دلایل متفاوتی دارد و علاوه بر بیماری‌های لثه و دندان دیابت و نارسایی کلیه و عوامل دیگری باشد. در ادامه به مهم ترین عوامل بوی بد دهان اشاره می کنیم:

دلیل اول: وجود بیماری

عفونت سینوس‌‌ها، برونشیت مزمن، عفونت مجاری تنفسی فوقانی و سنگ‌‌های لوزه می‌‌توانند عوامل ایجاد بوی نا خوشایند در دهان باشند. بوی غیرعادی نفس می‌‌تواند نشانه برخی بیماری‌‌ها از جمله بیماری کلیوی، دیابت و رفلکس معده (GERD) باشد. رفلکس معده (بازگشت محتویات معده به مری) یکی از شایع‌‌ترین علل بوی بد دهان است.

دلیل سوم: رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان

 گاهی بوی دهان به علت یک موضوع پیش پا افتاده مانند عدم رعایت بهداشت دهان پس از صرف غذاست. استفاده از نخ دندان، مسواک و دهانشویه پس از غذا به برطرف کردن بو بسیار کمک می‌کند. باقی‌مانده غذا بین دندان‌ها باعث رشد باکتری می‌شود و باکتری‌ها عامل بوی دهان هستند.

دلیل سوم: مصرف دخانیات

علاوه بر غذا، ذرات توتون و تنباکو نیز باعث رشد باکتری و بوی دهان می‌شوند؛ بنابراین احتمال این معضل در افراد سیگاری به مراتب بیشتر است. مصرف دخانیات همچنین می تواند موجب بیماری های لثه شود که یکی دیگر از دلایل اصلی بو دادن دهان دهان می باشد. کنار گذاشتن عادت به دخانیات خطر ابتلا به بیماری های لثه را کاهش می دهد و از بوی بد دهان جلوگیری می کند.

دلیل چهارم: رژیم غذایی نامناسب

رژیم های لاغری، روزه گرفتن و رژیم های غذایی با کربوهیدرات کم یکی دیگر از عوامل بوی بد دهان می باشند.  این عوامل باعث شکسته شدن چربی در بدن می شود که در این حین ماده ی شیمیایی به نام کتون آزاد می شود که می تواند باعث بوی بد دهان شود.

دلیل پنجم: مصرف داروها

برخی از داروها چون باعث خشکی دهان می‌شوند، غیرمستقیم در ایجاد بوی بد دهان دخیل هستند. برخی از داروها هم در بدن فعل و انفعالات شیمیایی دارند که تأثیر آن در تنفس فرد به‌صورت بوی بد بروز می‌کند.

دلیل ششم: هالیتوفوبیا

عده ای همواره وسواس این را دارند که دهانشان بوی بدی می دهد در حالی که اینگونه نیست. به این شرایط روانی هالیتوفوبیا می گویند. این افراد اغلب توهم بوی بد دهان دارند و از صحبت ها و نظرات دیگران برداشت اشتباه کرده و بوی بد دهان را به خود نسبت می دهند.  این افراد به مسواک زدن، جویدن آدامس و استفاده از خوشبو کننده های دهان عادت کرده اند. افرادی که مبتلا به هالیتوفوبیا هستند برای درمان باید دوره های رفتارشناختی(CPT) را بگذرانند تا بتوانند این توهم را از خود دور کنند ودست از عادات بیرویه خود بردارند.

• ‌ریفلاکس اسیدی: اگر دهان شما بوی ترش می‌دهد، احتمالا عامل ایجاد آن، ریفلاکس اسیدی است. برای از بین رفتن این بو، ابتدا باید شرایط خود را کنترل کنید. تغییر رژیم غذایی و حذف غذا‌های محرک مانند سیر، غذا‌های تند و قهوه می‌تواند کمک کننده باشد.
• بیماری‌های لثه: اگر بوی دندان پوسیده از دهان خود احساس می‌کنید بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. التهاب لثه و پریودنتیت که یک عفونت بسیار شایع لثه است دو بیماری مرتبط با بوی بد دهان هستند.
• ‌سرطان معده: احساس طعم فلز در دهان با بوی تنفسی مشابه می‌تواند نشانه‌ای از سرطان معده باشد. اما باید توجه داشت گاهی برخی از دارو‌ها می‌توانند بوی مشابهی ایجاد کنند.
• دیابت: اگر از دهانتان بوی میوه‌ای احساس می‌کنید، آن را نشانه‌ای از یک مشکل سلامت تلقی کنید. چنین بویی تنها زمانی ظاهر می‌شود که فرد در شرف ابتلا به کتواسیدوز دیابتی باشد. اگر متوجه بوی میوه‌ای دهان‌تان شدید بهتر است از یک متخصص غدد وقت بگیرید.
• سرطان ریه: سرطان ریه باعث ایجاد بوی خاصی در دهان می‌شود که اغلب آن را بوی فساد و پوسیدگی توصیف می‌کنند. اگر این بوی خاص را از دهانتان احساس می‌کنید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
• نارسایی کلیه: اگر احساس می‌کنید بازدم شما بوی ماهی می‌دهد، احتمال این‌که دچار نارسایی کلیه باشید وجود دارد. نارسایی کلیه، خروج و دفع سموم خطرناک و ضایعات از بدن را مختل می‌کند و تجمع این مواد بر همه اعضای بدن ازجمله سیستم تنفسی فرد تأثیر می‌گذارد. تنفسی که بوی ماهی از آن استنشاق می‌شود، از علائم این مشکل است.
• تحمل نکردن لاکتوز: احساس بوی شیر ترش از دهان نشانه قطعی عدم تحمل لاکتوز است. به این معنی که بدن شما نمی‌تواند پروتئین موجود در شیر را تجزیه کند. علائم دیگر این مشکل شامل گرفتگی عضلات و اسهال است.
• نارسایی کبد: بوی شیرین شبیه بوی کپک به این معنی است که کبد شما خوب کار نمی‌کند. یکی دیگر از علائم این بیماری زردشدن پوست و سفیدی چشم است.
• سنگ لوزه: توده‌ای از مواد کلسیمی است که در شکاف لوزه‌ها تشکیل می‌شوند و یکی ازعلل بوی بد دهان به شمار می‌آید. معمولا این بو را شبیه بوی پوشک کثیف توصیف می‌کنند. پزشک به کمک ابزار پزشکی خاصی به شما کمک می‌کند از شر کلسیم و باکتری‌های تجمع یافته در لوزه‌هایتان خلاص شوید. بوی بد دهان لزوما به معنای رعایت‌نکردن بهداشت نیست؛ این مشکل ممکن است نشانه یک بیماری درمان نشده باشد. در ادامه با ۹ مشکل سلامت آشنا می‌شوید که با بوی بد دهان مرتبط است.

تقسیم بندی علل بود بد دهان

الف)عوامل دهانی

1. عادات بد در بهداشت دهان و دندان: لازم است که حداقل روزی دو بار دندان های خود را به خوبی مسواک بزنیم. تمیز کردن بین دندان ها با نخ دندان و همینطور پاک کردن سطح زبان با استفاده از مسواک و زبان‌پاک‌کن نیز توصیه می شود. باقی مانده مواد غذایی در بین دندان ها و روی زبان، نه تنها بوی بد دهان‌را ناشی می شود، بلکه منجر به بروز عوامل جدی تری مانند پلاک ها و بیماری های لثه و دندان نیز می شود.
2. جرم و ضایعات بافت نگهدارنده دندان: هر چند به ظاهر خود جرم نباید بویی داشته باشد ولی این رسوبات محل مناسبی برای لانه گزینی و پروزش میکروبها و تکثیر آْنها میباشند و بدین ترتیب عامل عمده ای در جهت ایجاد بوی بد دهان محسوب می شوند .
3. مشکلات دندان که درمان نشده اند: دندانهای پوسیده و عفونی خرده های غذایی را در خود جای می دهدند و محیط مناسبی جهت تکثیر میکروبها هستند و بدین سبب عامل بد بویی دهان هستند .
4. دندان های مصنوعی:دندان های مصنوعی، اغلب در بوی بد دهان‌نقش داشته اند. اما در اغلب موارد، دلیل این بوی بد، عدم مراقبت صحیح از این دندان ها است.دندان مصنوعی، هرگز جایگزین دندان های ما نمی شوند و می توانند محل مناسبی برای رشد قارچ ها، پلاک ها و باکتری ها باشند.علاوه بر آن باید توجه داشته باشید که لازم است هر پنج تا هفت سال، دندان های مصنوعی خود را عوض کنید.
5. ناهنجاریهای دندانی:ناهنجاری و بد قرار گرفتن دندانها باعث میشود که دنانها از دسترس مسواک دور باشند و فشار غذا خوردن هم نتواند به طور طبیعی آن نواحی را تمیز کند ودر نتیجه دهان بد بو خواهد شد .
6. درمان های نادرست دندانپزشکی: اگر ترمیم و پرکردن دندانها به گونه ای مناسب انجام نشده باشد غذا و باقی مانده ی خرده های غذادر لابه لای دندان گیر کرده و باعث بدبوی دهان میشود.

ب) علل خارج دهانی

• عفونت در راههای هوایی: چنانچه مشکلات سینوسی دارید، ممکن است که مخاط آلوده به گلو برسد و در اثر تنفس در آنجا انباشته شود. در این صورت، این ترشحات انبار شده، بوی بسیار بدی را از گلو به دهان انتقال می دهند. لازم است برای معالجه، هر چه زودتر به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
• مشکلات معده: بازگشت اسید معده به سمت بالا و ورود آن به دهان یکی از دلایل بوی بد دهان‌است. رفلاکس معده، می تواند علاوه بر بوی بد دهان‌، منجر به حساسیت دندان ها در برابر سرما و گرما و همچنین بیماری های سینوسی شود.
  غذا خوردن قبل از خواب و بد خوابیدن از عواملی هستند که می توانند منجر به رفلاکس معده شوند. اما اگر موارد مشکوکی نیز در این زمینه وجود دارند که شما را آزار می دهند، بهتر است برای حل مشکل به یک متخصص گوارش مراجعه کنید.
• سیگار:بوی سیگار، به اندازه کافی بد هست، اما نقش سیگار در بوی بد دهان‌، بسیار زیاد است.دهان شما، اولین جایی است که دود سیگار به آن وارد می شود و همین مساله آسیب های زیادی را به دهان شما وارد می کند که از جمله آنها می توان به خشکی دهان، بیماری های لثه و عفونت های دهانی و سینوسی، اشاره کرد.

روش‌های خانگی رفع بوی بد دهان

1. استفاده از سرکه سیب، مصرف زغال فعال هنگام مسواک زدن (خطرناک است و باید با مشورت دندانپزشک صورت بگیرد)، مصرف آدامس مناسب و استاندارد (بدون قند)، استفاده از روغن نارگیل، استفاده از آب و نمک اپسوم، مصرف روغن اکالیپتوس، جویدن و بلعیدن دانه‌های رازیانه، استفاده از زنجبیل، مصرف چای سبز، مصرف جعفری، مصرف توامان آب لیمو و ماست، مصرف هل، مصرف دارچین و روغن کنجد.
2. مصرف برخی غذاها می‌تواند باعث بد بو شدن دهان انسان شود. برخی از این خوراکی‌ها که می‌توانند بوی بدی در دهان و نفس ایجاد کنند سیر، پیاز و یا قهوه هستند. برای مثال اگر شما سیر یا پیاز بخورید، معده شما هنگام هضم این غذاها، روغن‌های موجود در ساختار آن ها را جذب می‌کند و روانه جریان خون می‌کند. این روغنها وارد جریان خون شده و به ریه‌ها می‌روند. درنهایت این مواد باعث آزاد شدن بوهای نامطبوعی از نفس فرد خواهند شد که می‌تواند از 24 ساعت تا 72 ساعت در نفس وجود داشته باشند و باعث بوی بد دهان شود.
3. بیماری پریودنتال: بیماری پریودنتال زمانی اتفاق می‌افتد که پس از تشکیل شدن پلاک‌ها، برای از بین بردن آنها اقدام درمانی انجام نداده باشید. با گذشت زمان، پلاک سفت و سخت می‌شود و به تارتار تبدیل می‌شود. شما نمی‌توانید با مسواک زدن تارتار را از بین ببرید. این ساختار باعث تحریک لثه‌های شما می‌شود. تارتار ممکن است باعث ایجاد فضاها و فاصله‌های کوچکی بین دندان‌ها و لثه شوند. مواد غذایی، باکتری‌ها و پلاک های دندان می‌توانند در این فضاها جمع شوند و باعث ایجاد بوی فوق العاده زننده و بد در دهان شوند.

راه های درمان بوی دهان

• آب: خشکی دهان یک محیط مساعد برای رشد باکتری است؛ به همین منظور باید دائم آب بنوشید تا باکتری‌های دهان حداقل به طور موقت از دهان خارج شوند؛ خشکی دهان در اثر کمبود بزاق دهان است که ممکن است در اثر مصرف قرص‌های آنتی هیستامین، داروهای ضد افسردگی یا فشارخون بالا این خشکی بوجود بیاید.
• جعفری: در پایان هر وعده غذایی جویدن جعفری برای رفع بد بویی دهان مفید است؛ جعفری سرشار از کلروفیل است و میکروب‌ها را می‌کشد.
• پرتقال: پرتقال بخورید؛ اسیدسیتریک آن غدد بزاقی را تحریک و نفس را تازه می‌کند.
• پاک کردن زبان: پس از اتمام غذا با قاشق فلزی یا پلاستیکی یا مسواک اطراف و روی زبان را از مواد غذایی پاک کنید (مسواک یا قاشق را با ملایمت از انتهای زبان به جلو بکشید) این کار را چندین بار تکرار کنید، سپس دهان را با آب بشوئید.
• میخک: سرشار از اوژنول است که به عنوان یک ضدعفونی کننده و آرام کننده درد دندان استفاده می‌شود و دارای خواص ضد باکتری قوی است؛ این گیاه را کمی باید بجوید و سپس آن را از دهان خارج کنید.
• رازیانه: رازیانه، هل و شوید باکتری‌های روی زبان را کشته و این بو را از بین می‌برند.
• چوب دارچین: دارچین ضد عفونی کننده است.
• دهان شویه: یکی از راه‌های رفع بوی بد دهان شستن دهان با دهان شویه است.
• خمیردندان: خمیردندانی که حاوی اسانس درخت چای است ضد عفونی کننده‌ای طبیعی است.
• شما باید هر روز حداقل دو بار مسواک بزنید. علاوه بر مسواک زدن بهتر است روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنید. باید مطمئن شوید که همه مواد غذایی و ذرات کوچک را از لابلای دندان های خارج خواهید کرد.
• برای از بین بردن باکتری ها به صورت روزانه از دهانشویه های ضد میکروبی استفاده کنید.
• علاوه بر دندان ها شما باید زبان خود را نیز مسواک بزنید زیرا زبان شما حاوی تعداد زیادی باکتری است که میتوانند باعث بد و شدن دهان شما شوند.
• به طور معمول هیدراته ماندن و تامین آب مورد نیاز بدن به کاهش خشکی دهان و بد بو شدن آن کمک می‌کند. ترک سیگار نیز می‌تواند به حفظ سلامتی دندان های شما و از بین بردن بوی بد دهان کمک کند.

گاهی افراد، دچار احساس یا نگرانی از بوی بد دهان (فوبیای بوی بد دهان) هستند و با وجود نداشتن بیماری‌های دهان و دندان، به خاطر این تصور، به متخصصان گوارش و کبد مراجعه می‌کنند. مانند کسانی که رفلاکس دارند و گمان می‌کنند دهانشان بو می‌دهد، اما در واقع دهانشان بو نمی‌دهد، بلکه اعتماد به نفسشان در این زمینه کاهش یافته است. این افراد اگر مشکل جدی در زمینه چنین احساسی دارند، نیازمند مداخله روانپزشکی هستند.

رفع بوی بد دهان در طب سنتی

استفاده از برخی مواد غذایی می‌تواند در رفع بوی بد دهان موثر باشد، برای مثال جویدن چند دانه میخک و رازیانه به دلیل خاصیت ضدعفونی کنندگی، به رفع بوی بد دهان کمک می‌نماید. همچنین استفاده از چای سبز و یا خوردن یک تکه لیمو یا پرتقال نیز برای رفع بوی بد دهان کمک‌کننده است. می‌توانید در طول روز یک تا چند عدد سیب مصرف کنید که به تولید بزاق و کنترل بوی بد دهان کمک می‌نماید. همچنین مصرف ماست و یا جویدن جوانه تازه جعفری، ریحان و نعنا نیز در از بین بردن نفس بد کمک می‌کند. همچنین می‌توان با استفاده از سرکه سیب یا جوش شیرین نیز برای رفع بوی بد دهان اقدام کرد.

برای استفاده از سرکه سیب یک یا دو قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب سرد حل کرده و برای رفع بوی بد دهان در صبح و شب آن را غرغره کنید. برای استفاده از جوش شیرین نیز می‌توانید یک و نیم قاشق چای‌خوری از آن را در یک لیوان آب گرم مخلوط کرده و دهان خود را شستشو دهید و یا دندان خود را با مقدار کمی جوش شیرین مسواک بزنید و نفس بد خود را از بین ببرید.

از بین بردن بوی بد دهان ناشی از حلق

برای رفع بوی بد دهان ناشی از حلق باید به پزشک مراجعه کرده و وضعیت لوزه‌های خود را بررسی کنید. همچنین وجود عفونت در گلو و حتی در دندان‌ها و بینی می‌تواند سبب ایجاد بوی بد در دهن شود. در اغلب موارد برای رفع بوی بد دهان که به دلیل عفونت ایجاد شده باشد، پزشک آنتی بیوتیک و یا داروی مناسبی تجویز می‌کند؛ اما هیچگاه خودسرانه از آنتی بیوتیک‌ها استفاده نکنید، زیرا سبب ایجاد مقاومت دارویی می‌شود. با استفاده از آب نمک می‌توانید برای کاهش عفونت گلو و همچنین از ماساژ دادن نمک بر روی لثه برای افزایش سلامت آن استفاده کنید.

نکاتی طلایی برای رفع بوی بد دهان

• پونه سنبله ای: با توجه به اینکه یکی از علل بوی بد دهان تجمع باکتری‌ها و اضافه‌های مواد غذایی است، خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و دارا بودن مواد معطر به ویژه کاروون موجود در پونه سنبله ای سبب خوشبو شدن دهان می‌شود.
• مصرف زیاد آب: خشکی دهان یک محیط مساعد برای رشد باکتری است؛ به همین منظور باید دائم آب بنوشید تا باکتری‌های دهان حداقل به‌طور موقت از دهان خارج شوند. خشکی دهان در اثر کمبود بزاق دهان است که ممکن است در اثر مصرف قرص‌های آنتی هیستامین، داروهای ضد افسردگی یا فشارخون بالا این خشکی به‌وجود بیاید.
• درمان بیماری های دهان و دندان: اگر مبتلا به نوعی از بیماری‌های لثه باشید، باید به یک متخصص بیماری‌های لثه (پریودنتیست) مراجعه کنید.  بیماری‌های لثه ممکن است باعث جدا شدن لثه از دندان‌ها یا تحلیل رفتن لثه شود. این بیماری‌ها باعث می‌شوند لابه‌لای فضاهای خالی پر از باکتری‌های تولیدکننده‌ی بوی بد دهان شود و بعضی اوقات این باکتری‌ها فقط توسط فرد متخصص از بین خواهند رفت. گاهی هم ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند یک دندان معیوب که عامل تجمع باکتری‌ها و ایجاد بو شده را بکشید یا آن را ترمیم کنید.
• مصرف کم ماست: تکثیر باکتری های مضر در دهان باعث تولید بوی بد دهان می شود، اما ماستی که می‌خوریم هم پر از باکتری است، با این تفاوت که این ماده‌ی غذایی می‌تواند میکروب‌های مضر درون دهان را از بین ببرد و باکتری‌های مفید را جایگزین باکتری‌های مضر می‌کند. در تحقیقی مشاهده شد، مصرف روزانه‌ی ماست به مدت ۸ هفته، میزان هیدروژن سولفید و دیگر باکتری‌های مضر دهان را تا ۸۰ درصد کاهش داد.

اقدامات پیشگیرانه

مسواک کردن دندان‌ها قبل و بعد از خواب و پس از هر وعده غذایی، استفاده کردن نخ دندان و شستشوی دهان چند بار در روز بوی بد دهان را کاهش می‌دهد. مسواک کردن دندان‌ها به غیر از اینکه بوی بد دهان را از بین می‌برد برای لثه‌ها و دندان‌ها و سلامت بدن مفید است. افرادی که دندان مصنوعی دارند بیشتر باید بهداشت دهان و دندان را رعایت کنند و بهتر است دندان‌ها را در یک محلول ضدعفونی‌کننده بشویند.

استفاده از سرکه سیب

سرکه سیب یک درمان قابل اعتماد برای بسیاری از بیماری ها و اختلالات و نفس بد است و هیچ عذری برای این واقعیت نیست. سرکه سیب را در یک لیوان آب بریزید، و حدود 10 ثانیه دهان را شستشو دهید. دهان را پاکسازی کرده و بوی بد را از بین میبرد.

روغن نارگیل

روغن نارگیل ،یک عنصر بسیار محبوب برای بهداشت دهان است ، دارای خواص ضد باکتری و ضد التهابی بالایی است به همین دلیل دهان را تمیز نگه می دارد. با روغن نارگیل به مدت 5 تا 10 دقیقه دهان را شستشو دهید. از آب گرم برای شستن دهان خود استفاده کنید. شما می توانید این درمان را به طور منظم ،تا زمانی که بوی بد از بین برود استفاده کنید.

مراجعه به دندان پزشک

به‌طور منظم برای معاینات دهان و دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.  بهتر است این مراجعات دوبار در سال انجام شود تا وضعیت سلامتی دهان و دندان یا در صورت داشتن دندان مصنوعی، وضعیت دندان مصنوعی‌تان مرتب بررسی شود.

منبع: انجمن دندان پزشکان آمریکا