در بسیاری از موارد، بیماران با توصیه عصبکشی دندان عقل از سوی دندانپزشک خود مواجه نمیشوند. این توصیه به خاطر ویژگیهای خاص دندان عقل ارائه میشود. دندان عقل، که به عنوان دندان آسیاب سوم نیز شناخته میشود، معمولاً از سن ۱۷ تا ۲۲ سالگی رشد میکند. رویش این دندانها به طور کلی بسیار دردناک است.
دندان عقل در موقعیتی پیچیدهتر قرار دارد که آن را در برابر پوسیدگی آسیبپذیرتر میکند. تمیز کردن دندان عقل آسان نیست؛ بنابراین، پلاک در آن به طور بیشتری تجمع خواهد کرد و دندان به سرعتی بیشتر خراب خواهد شد. در برخی موارد، این ممکن است باعث بروز مشکلات مختلف لثه مانند پریودنتیت و ژنژیویت شود.
با این حال، برخی از متخصصان ریشه نیز حفظ و عصبکشی دندان را پیشنهاد میدهند. اگر قرار است دندان عقل عصبکشی شود، باید بدانید که این درمان با عصبکشی سایر دندانها متفاوت است. در این مقاله، تلاش کردهایم تا تمامی جنبههای مربوط به عصبکشی دندان را در کلینیک زاگرس برای شما توضیح دهیم.
آیا دندان عقل پر میشود یا پرکردن دندان عقل انجام میشود؟ انواع دندان عقل کدامند؟ پرکردن دندان عقل چگونه است؟ آیا دندان عقل باید خارج شود؟ در ادامه با دندانپزشکی همراه باشید.
همانطور که میدانید، دندانهای انسان انواع مختلفی دارند و هر انسانی در فک خود از دندانهای آسیابی، نیشی، عقل و … استفاده میکند. دندان عقل در انتهاییترین بخش لثه و فک قرار میگیرد و هر فرد معمولاً باید چهار دندان عقل داشته باشد.
اما برخی از افراد به علت کوچک بودن فک و عدم فضای کافی برای رشد دندان عقل، بیش از دو دندان عقل را نمیآورند و ممکن است تنها دو دندان عقل داشته باشند.
روند رشد و شکلگیری دندان عقل با سایر دندانها بسیار متفاوت است. دندانهای انسان از دوره کودکی و نوزادی شکل میگیرند و به وجود میآیند، در حالی که دندان عقل در سنین بزرگسالی رشد میکند.
وقتی صحبت از دندان عقل میشود، بسیاری به فکر کشیدن دندان عقل بالا و پایین میافتند. اما همیشه کشیدن دندان عقل اجباری و ضروری نیست. زمانی که دندان عقل به حالت کامل رشد کرده و در جای خود قرار گرفته باشد، نیازی به کشیدن آن وجود ندارد. اما در شرایطی که برخی مشکلات پیشآید، پر میشود؟ آیا دندان عقل باید کشیده شود؟ باید توجه داشت که در صورت وجود هرگونه مشکل یا درد، میتوان بسته به شرایط، به عصبکشی یا پرکردن دندان عقل روی آورد.
فهرست مطالب:
- دندان عقل چیست و انواع آن
- روند رشد دندانها از بدو تولد تا سن خاصی
- دندان عقل رشد کرده
- دندان عقل نیمه نهفته
- دندان عقل کامل نهفته
دندان عقل چیست و انواع آن:
دندان عقل یکی از دندانهای آخرین بخش فک و فک است که معمولاً در سنین بزرگسالی رشد میکند. دندان عقل معمولاً در انتهای دهان قرار دارد و در برخی موارد ممکن است به دلیل کوچک بودن فک یا عدم فضای کافی برای رشد، به صورت نیمه نهفته یا کامل نهفته در جای خود باقی بماند.
انواع دندان عقل عبارتند از:
- دندان عقل رشد کرده: در این حالت، دندان عقل به طور کامل رشد کرده است و در جای خود در دهان قرار دارد.
- دندان عقل نیمه نهفته: در برخی افراد، دندان عقل به صورت جزئی در جای خود رشد میکند و یک قسمت از آن به بیرون ظاهر میشود، در حالی که بخشی دیگر زیر لثه مخفی میماند.
- دندان عقل کامل نهفته: در برخی از موارد، دندان عقل به طور کامل زیر لثه نهفته میشود و به صورت قابل رویت در دهان ظاهر نمیشود.
پرکردن دندان عقل:
در صورتی که دندان عقل به درستی رشد کند و مشکلی ایجاد نکند، نیاز به خارج شدن یا کشیدن آن وجود ندارد و میتواند در جای خود باقی بماند. اما در برخی موارد، دندان عقل ممکن است به دلیل عدم فضای کافی در فک، تراکم دندانی، تغییر در جهت رشد یا عوامل دیگر به مشکلاتی مانند درد، التهاب لثه، خراشیدگی دندانهای همسایه و فشار بر دندانهای اطراف منجر شود.
در صورتی که دندان عقل به مشکلی مبتلا شود، میتوان اقداماتی انجام داد. اگر دندان عقل قابل پاکسازی و استفاده باشد، پرکردن دندان عقل یک گزینه درمانی است. در این روش، دندان عقل پاکسازی شده و سپس با استفاده از مواد پرکننده، فضای خالی پس از پاکسازی پر میشود.
عصب کشی دندان
عصبکشی دندان یک روش درمانی در دندانپزشکی است که در صورتی که عصب دندان تحت تأثیر التهاب، ترمیمات عمیق، شکستگی دندان یا آسیب دیگری قرار گرفته باشد، استفاده میشود. هدف اصلی عصبکشی دندان، حذف کامل عصب آسیبدیده و تمیز کردن داخل ریشه دندان است.
فرایند عصبکشی دندان به طور کلی به صورت زیر انجام میشود:
- آمادهسازی: در ابتدا، دندانپزشک محل کار را محلی کرده و بخشی از ساختار دندان را با استفاده از بور و ابزارهای دیگر برداشت میکند تا به داخل ریشه دسترسی پیدا کند.
- حذف عصب: پس از دسترسی به داخل ریشه دندان، عصب دندان با استفاده از ابزارهای ویژه به طور کامل از داخل ریشه خارج میشود. این فرایند شامل حذف عصبهای اصلی و فرعی دندان است.
- تمیز کردن و ضد عفونی کردن: پس از حذف عصب، داخل ریشه دندان با استفاده از مواد ضد عفونی کننده تمیز میشود و ممکن است ریشه دندان مورد پرکردن قرار گیرد.
- پرکردن دندان: پس از تمیز کردن و ضد عفونی کردن داخل ریشه دندان، فضای باقیمانده پس از حذف عصب با مواد پرکننده (مانند گوتاپرکا) پر میشود تا جلوی نفوذ مجدد عفونت به ریشه دندان را بگیرد.
- ترمیم دندان: در نهایت، بسته به میزان آسیب وارده به دندان، دندانپزشک ممکن است نیاز به ترمیم دندان (مانند ترمیم با روکش دندانی یا پر دندانی) داشته باشد تا دندان قوی و کامل شود.
معمولاً پس از عصبکشی دندان، دندان به حالت حساسیت کمتری نسبت به تحریکات حرارتی و سرما دچار میشود، زیرا عصب که مسئول این حساسیت است، حذف شده است. علاوه بر این، عصبکشی دندان میتواند درمانی موثر برای درد و التهاب دندان باشد و از ایجاد مشکلات جدیتری مثل عفونت در فک جلوگیری کند.
تعبیر عمل عصبکشی دندان عقل چیست؟
اصطلاح عصبکشی یا درمان ریشه برای از بین بردن عفونت در نخاع دندان استفاده میشود و به طور خلاصه توسط دندانپزشکان به آن اندو گفته میشود. دندان انسان از دو بخش تاج و ریشه تشکیل شده است. بخشی که زیر پوشش سفید دندان واقع شده و در داخل لثه و استخوان فک قرار دارد، ریشه نامیده میشود. اگر پوسیدگی در دندان عقل به حدی پیشروند داشته باشد که به ریشه نفوذ کرده و آن را عفونی کند، تنها راه درمان آن انجام عمل عصبکشی دندان عقل است.
دندانهای عقل بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی در زندگی ظاهر میشوند. در صورتی که دندانهای عقل به صورت صحیح رشد کنند و فضای کافی در فک برای آنها وجود داشته باشد، میتوانید از آنها بدون نیاز به جراحی استخراج استفاده کنید. اما برخی افراد این شرایط را ندارند و مجبور به خارج کردن دندانهای عقل خود از طریق جراحی هستند. اگر به دنبال یک جراح خوب هستید،
اگر دندان عقل خود را برداشت نکردهاید، باید به پوسیدگی آن دقت کنید. دندانهای عقل در انتهای فک قرار دارند و غذایی که در این بخش گیر میکند با مسواک به سختی پاک میشود. این موضوع میتواند پوسیدگی دندان عقل را تشدید و تسریع کند. دندانهای عقل همانند سایر دندانها قابلیت پوسیدگی دارند و باور داشتنی است که انجام عمل عصبکشی روی دندان عقل کاری بسیار دشوار است. دلیل این موضوع در دسترس نبودن دندانهای عقل است که درمان آن را بسیار دشوار میکند.
روش انجام عمل عصبکشی دندان عقل چگونه است؟
برای انجام عمل عصبکشی دندان عقل، ابتدا همه دهان بیحس میشود مانند سایردر روشهای سنتی عصبکشی دندان عقل، به طور کلی مراحل زیر انجام میشود:
- آمنسیا: در این مرحله، دندانپزشک از دستگاهی مانند سوزن برای تزریق مواد آرامبخش به منطقه اطراف دندان استفاده میکند تا بخشی از درد و عدم راحتی را برطرف کند. این مواد معمولاً شامل مخلوطی از آنالژزیکها و محلولهای ضد التهاب است.
- ایجاد دسترسی: پس از آمنسیا، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص، دسترسی به نخاع دندان عقل را فراهم میکند. این شامل حذف بخشی از سطح دندان و ایجاد سوراخی در آن است تا به داخل نخاع دسترسی داشته باشد.
- برداشت نخاع: در این مرحله، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص، نخاع دندان را کاملاً برداشت میکند. این شامل حذف بافت عصبی و عروق خونی است که درون نخاع دندان قرار دارند.
- پرکردن و درمان ریشه: پس از برداشت نخاع، فضای خالی که به جای آن ایجاد شده است، پر میشود. دندانپزشک ممکن است از مواد پرکننده مختلفی مانند گوتاپرچه (Gutta-percha) استفاده کند. این ماده به عنوان یک سد برای جلوگیری از ورود مجدد عفونت به دندان استفاده میشود. سپس دندان معالجه شده به طور معمول با یک روکش دندان (ترمیم) درمان میشود تا قویتر و استحکام بیشتری به دست آید.
عوارض بعد از عصب کشی دندان عقل
مهم است بدانید که روشها و فناوریهای مربوط به عصبکشی دندان به طور مداوم در حال پیشرفت هستند. برخی از دندانپزشکان از فناوریهای پیشرفتهتری مانند لیزر و ابزارهای اولتراسونیک برای انجام عمل عصبکشی استفاده میکنند که ممکن است بهبودهایی در فرایند و نتایج درمان به ارمغان بیاورند.
پس از عمل عصب کشی دندان عقل، باید به نکات زیر توجه کنید. این مراهم برای پاسخ به سوال شما در مورد عوارض بعد از عصب کشی دندان عقل است:
- برای حفظ دندان شما بعد از عمل عصب کشی، باید از خوردن مواد غذایی سفت در نزدیکی لثه خودداری کنید، زیرا دندان ضعیف شده و شکننده است.
- باز شدن مجرای ریشه دندان، فرصت مناسبی برای ورود باکتریها فراهم میکند و ممکن است باعث تعفن دندان شود. بنابراین، مراقبت از دندان بعد از عمل عصب کشی بسیار ضروری است، و این مراقبت تنها محدود به زمان بهبودی نمیشود، بلکه باید در طول چند روز اولیه پس از عمل نیز مراقبت کنید.
- عمل عصب کشی دندان عقل ممکن است موجب درد و تورم موقتی در محل عمل شود. اما این عوارض در عموم موارد به تدریج بهبود مییابند. اگر درد و تورم شدید باشد یا بهبود نکند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است علائمی مانند عفونت دندانی، عفونت لثه یا عدم موفقیت در عمل عصب کشی وجود داشته باشد.
- مصرف داروهای تسکین درد و آنتیبیوتیکهای تجویز شده توسط پزشک میتواند در کاهش درد و تورم پس از عمل عصب کشی دندان عقل مفید باشد. اما برای بهبود سریعتر، بهتر است دستورات پزشک را رعایت کرده و از خوردن غذاهای سفت و داغ در مدتی پس از عمل خودداری کنید.
- پزشک ممکن است برای کنترل درد و عفونت و بهبود سریعتر شما، داروهای خاصی را تجویز کند. این داروها ممکن است شامل آنالژینها، آنتیبیوتیکها، ضد التهابها، ضد دردهای غیر استروئیدی و مسکنهای قویتر باشند. برای استفاده از هر نوع دارو، باید دستورات پزشک را رعایت کنید و در صورت عدم بهبود، به پزشک مراجعه کنید.
به منظور حفظ سلامتی دندانهای خود، مراقبت و رعایت نکات بعد از عمل عصب کشی دندان عقل بسیار مهم است.
چرا باید دندان عقل را عصبکشی کرد؟
تحقیقات نشان میدهد که در طول زمان و با نرم شدن غذاها، در سیر تکامل، دندان عقل به تدریج از بدن انسان حذف میشود. دندانهای عقل ممکن است به صورت کامل رشد نکنند. در برخی از افراد، که فضای کافی برای رشد دندان عقل در فک آنها وجود ندارد، دندان عقل مشکلاتی مانند فشار و فشار دادن به دندانهای دیگر و غیره ایجاد میکند.
بسیاری از دندانهای عقل به دلیل عدم فضای کافی، نمیتوانند از فک بیرون بیایند و درون فک باقی میمانند. این دندانها به طریق یک جراحی از دهان خارج میشوند.
همچنین، دندانهای عقل میتوانند رشد کنند، اما به دلیل فضای محدود، ممکن است مکانی برای تجمع غذاها باشند و به همین دلیل، دندان پزشک تصمیم میگیرد آنها را از دهان خارج کند.
عصبکشی دندان عقل:
برای راحت شدن از درد دندان عقل، میتوان آن را عصبکشی کرد. اما در برخی موارد، دندان عقل فشاری به دندانهای دیگر وارد میکند و باعث کج شدن آنها میشود. در نتیجه، نباید تنها به عصبکشی اکتفا کرد؛ بلکه باید دندان را به طور کامل خارج کرد.
در ویدیویی که در اینجا نشان داده میشود، نحوه رشد دندان عقل و مواردی که حتماً باید آن دندان را خارج کنید، توضیح داده میشود. با این حال، نظر ما این است که تا حد امکان دندان را در دهان خود نگه دارید تا در آینده نیاز به پر کردن جای خالی آن را نداشته باشید.
روش عصبکشی دندان عقل:
عصبکشی دندانهای عقل کار دشواری نیست. اگر دندان عقل قابل استفاده باشد، دندان پزشک تصمیم میگیرد آن را نگه دارد و ممکن است همانند سایر دندانها، پوسیدگی دندانی را تجربه کند. عصبکشی دندانهای عقل کار پیچیدهای است. دسترسی پزشک به این دندانها بسیار مشکپوسیدگی دندانی یک مشکل شایع است که موجب تخریب و آسیب به ساختار دندان میشود. در صورتی که پوسیدگی به دندان عقل شما گسترش یابد و به عصب دندان نفوذ کند، عمل عصبکشی ممکن است لازم شود. این عمل به طور کلی شامل از بین بردن باکتریها و بافت تخریب شده در دندان و پر کردن آن با مادهای مانند رزین مخصوص است.
عصبکشی دندان عقل به دلیل موقعیت دشوار دندان عقل در دهان و دسترسی محدود به آن، بهتر است توسط یک دندانپزشک متخصص انجام شود. در برخی موارد، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد دندان عقل را برداشت کند به جای عصبکشی، به ویژه اگر دندان عقل بیماری دارد، به فضای کافی برای رشد نمیرسد یا مشکلات دیگری ایجاد میکند.
با این حال، همیشه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین تصمیم را در مورد درمان دندان عقل خود بگیرید. پزشک شما میتواند بر اساس شرایط خاص شما، تشخیص دهد که آیا عصبکشی یا خارج کردن دندان عقل مناسب است.
پر کردن دندان، فرایندی است که به محض پوسیدگی دندان، حتی دندان عقل، به عنوان یکی از روشهای درمانی مورد استفاده قرار میگیرد. بطور معمول، پس از گرفتن تصاویر اشعه ایکس، میتوان بافت نرمی که آسیب دیده است را مشاهده کرد. فعالیت مداوم باکتریها در بلندمدت باعث ایجاد عفونت و در نتیجه آسیب دیدگی در دندان میشود. در صورتی که بیمار این مسئله را جدی نگیرد، مجبور به پر کردن دندان عقل و یا عصبکشی آن میشود.
آیا دندان عقل میتواند پر شود؟
بله، دندان عقل همانند سایر دندانها میتواند پر و یا عصبکشی شود. به طور معمول، پر کردن دندان عقل به صورت دائمی یا موقت امکانپذیر است. تنها مشکلی که وجود دارد، مکان قرارگیری دندان عقل است که این کار را برای نه تنها جراح دندان عقل، بلکه سایر متخصصان دندانپزشکی نیز سخت میکند.
زمانی که دندان عقل نیاز به پر کردن دارد، متخصص آن را به صورت موقت با مواد پرکننده پر میکند. در صورتی که بیمار به مواد و ساختارهای پرکننده حساسیت نداشته باشد، متخصص مواد موقت را برداشته و آن را با مواد اصلی به صورت دائمی پر میکند.
مزایای پر کردن دندان عقل چیست؟
با پر کردن دندان عقل، از مزایای زیر بهرهمند خواهید شد:
- امکان استفاده از دندان مورد نظر
- عدم ایجاد حفره میان دندان و سینوس و بروز مشکلات سینوسی در صورت پر کردن دندان عقل فک بالا
- عدم نیاز به کشیدن دندان و تحمل درد و خونریزی
- و غیره
پر کردن دندان عقل بهتر است یا کشیدن آن؟
برخی افراد علاقهمندند بدانند کدام یک را باید انتخاب کنند: پر کردن دندان عقل یا کشیدن آن. باید توضیح دهیم که اگرچه پزشکان در این مورد به بیمار مشاوره میدهند، اما به طور عمومی، بهتر است دندان عقل را به صورت کلی کشید و از وجود آن در دهان که میتواند به مشکلاتی منجر شود، جلوگیری کنید.
به عبارت دیگر، به منظور پیشگیری از مشکلاتی که دندان عقل برای دندانهای دیگر در لثه ایجاد میکند، توصیه میکنیم دندان عقل را بکشید و تنها در شرایط خاصی اقدام به پرکردن آن کنید. وجود دندان عقل در لثه هیچ مشکلی را برای سایر دندانها ایجاد ننماید.
آیا میتوان دندان عقل را نکشید؟
عقیده برخی افراد بر این است که دندان عقل همواره باید کشیده شود، اما این نظر صحیح نیست. اگر تاج دندان عقل سالم باشد و به طور کامل از لثه بیرون آمده و در موقعیت مناسبی قرار گرفته باشد که هیچ مشکلی برای دندانهای مجاور ایجاد نکند، و همچنین به طور مناسب قابل دسترسی برای مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و حفظ بهداشت دهان را داشته باشد، هیچ نیازی به کشیدن آن وجود ندارد و میتواند نگه داشته شود. در واقع، دندان عقل در فرآیند جویدن غذا به کمک ما میآید.
آیا برای ارتودنسی باید حتماً دندان عقل را کشید؟
در مورد افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند، ابتدا باید با تخصصی در زمینه ارتودنسی مشورت کرد و بسته به شرایط دندانی و فکی هر فرد، تصمیم اتخاذ شود. با این وجود، به طور کلی، اگر تاج دندان عقل سالم و بدون پوسیدگی باشد، به طور کامل از لثه بیرون آمده و در موقعیت مناسبی قرار گرفته و با دندانهای فک مقابل در تماس باشد و همچنین دسترسی مناسب برای مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را داشته باشد و با حرکات ارتودنسی تداخل نداشته باشد، ممکن است نیازی به کشیدن آن نباشد. به طور عمومی، دندانهای عقل نیمه نهفته قبل از شروع درمان ارتودنسی کشیده میشوند.
آیا میتوان دندان عقل پوسیده را ترمیم کرد؟
در صورتی که دندان عقل دارای یک پوسیدگی سطحی باشد که عمق نفوذ آن کم باشد و شاخک عصبی و پالپ دندان را درگیر نکند، میتوان آن را مانند دیگر دندانها پر (ترمیم) کرد. قبل از انجام این ترمیم، دندانپزشک به میزان دسترسی به این دندان برای ارزیابی امکان درمان مناسب میپردازد. با توجه به واقعیتی که دندان عقل در انتهای دهان قرار دارد، ممکن است در برخی افراد به دلیل ککم بودن گشودگی فک یا زاویه قرارگیری دندان عقل، دسترسی به ابزارهای دندانپزشکی برای انجام ترمیم مناسب ممکن نباشد.
چه زمانی عصب کشی دندان عقل انجام می شود؟
زمانی که عمل عصب کشی دندان عقل انجام میشود، بیشترین توجه به حفظ دندان عقل و درمان ریشه آن در شرایطی میپردازد که فرد قبلاً یک یا هر دو دندان آسیایی بزرگ را کشیده باشد. در این شرایط، اگر دندان عقل پوسیده نیاز به عصب کشی و درمان ریشه داشته باشد، ممکن است عمل عصب کشی دندان عقل بسته به تمایل بیمار و برنامه درمانی برای جایگزینی دندانهای آسیایی کشیده شده انجام شود. در این حالت، اگر دندان عقل در موقعیتی باشد که دسترسی آسانی به آن وجود داشته باشد و تخصصی درمان ریشه بتواند از ابزارهای لازم برای عصب کشی استفاده کند، دندان عقل میتواند حفظ شود. عامل دیگری که در تصمیمگیری تأثیرگذار است، حضور دندانی در فک مقابل است زیرا اگر هیچ دندانی با دندان عقل در تماس نباشد، دندان کمکی برای بهبود کیفیت خوردن وجود نخواهد داشت.
یک مثال واضح این است که اگر بیمار قبلاً دندانهای آسیای اول و دوم را کشیده باشد و به هر دلیلی نخواهد از ایمپلنت برای جایگزینی دندانهای قبلی استفاده کند، اما در همان سمت دندان عقل (آسیای سوم) دندانی وجود داشته باشد که با دندان مقابل در تماس باشد، حفظ دندان عقل به طور مطلوب کمک خواهد کرد و بهبود کیفیت خوردن بیمار را تسهیل میکند.
اما اگر دندانهای آسیای اول و دوم فرد سالم باشند و دندان عقل به دلیل پوسیدگی شدید و دردناک نیاز به عصب کشی داشته باشد، ممکن است با مشاوره دندانپزشک تصمیم به کشیدن دندان عقل گرفته شود. این امر به دلیل کاهش دسترسی و پیچیدگیهای مربوط به عصب کشی دندان عقل ممکن است به عمل آید.
آیا عصب کشی دندان عقل دردناک است؟
درمان ریشه و عصب کشی دندان عقل در کلیت، هیچ تفاوتی با سایر دندانهای آسیایی ندارد. اما مشخص است که به دلیل دندان عقل به عنوان آخرین دندان در هر فک، دسترسی به آن کمتر است. به همین دلیل، عصب کشی دندان عقل ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشد. دندان عقل به طور معمول سه یا چهار کانال دارد و عمل درمانی بدون هیچ گونه دردی انجام میشود.