بررسی آناتومی دندان انسان

هر فرد در دوران زندگی خود تجربه ی داشتن 20 دندان شیری و 32 دندان دائمی را دارد. دندان‌ها هستند که سخت‌ترین ماده بدن را تشکیل می‌دهند. اما باید بدانید چیزی که شما از دندان ها می بینید تنها بخشی از دندان هستند و بخش اعظم و مهمی از دندان در داخل بافت لثه قرار گرفته است.شما از ساختار دندان چه می دانید؟ آیا اجزای تشکیل دهنده ی این کوچولوهای سفید را می شناسید؟ آیا می‌دانید بیماری دنادن‌ها حتی می‌تواند باعث بیماری و عارضه قلب شود؟ اگر مایلید درباره بیماری‌های قلب و دندان بیشتر بخوانید. در این مقاله تا پایان با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی درباره آناتومی دندان بدست آورید.

---

فهرست مطالب:

• مینای دندان
• تاج آناتومیکال دندان
• لثه
• اتاقک پالپ
• گردن یا طوق دندان
• عاج
• استخوان فک یا بخش آلوئولار استخوان فک
• کانال ریشه دندان
• سمنتوم یا سمان
• لیگامان یا رباط پریودنتال
• شیار لثه‌ای
• شکل و کارکرد دندان ها
• انواع دندان ها
• دندان‌های شیری و دائمی چه فرقی با هم دارند؟
• نشانه‌های بیماری دندان
• برای سالم ماندن دندان های خود چه کنیم؟
• سخن پایانی
• سوالات متداول

---

آناتومی دندان: مینا

مینای دندان سخت‌ترین بافت بدن انسان است. این بافت سفید رنگ است و عاج دندان یا همان دنتین را احاطه کرده است. از آنجا که هیچ سلول زنده‌ای در داخل مینای دندان وجود ندارد، این لایه نمی‌تواند آسیب ناشی از پوسیدگی یا ساییدگی دندان‌ها را خودش و به صورت خود به خود برطرف کند. در نتیجه آسیب‌های وارده به مینای دندان تنها با کمک دندانپزشک (و به شکل تخصصی توسط متخصص ترمیمی و زیبایی دندان) برطرف یا ترمیم می‌شود.

آناتومی دندان: تاج آناتومیکال دندان

تاج آناتومیکال تنها بخش قابل مشاهده دندان انسان است که از لثه‌ها بیرون آمده. تاج توسط مینای دندان احاطه شده است. زمانی که تاج دندان به شکل جدی آسیب می‌بیند و نیاز به ترمیم گسترده دارد، از روکش دندان که کاملا از نظر ظاهری مشابه تاج دندان طبیعی انسان است برای ترمیم و بازسازی آن استفاده می‌شود.

آناتومی دندان: لثه

لثه نوعی بافت نرم و تقریبا صورتی رنگ است که ریشه‌های دندان را احاطه کرده و از آن‌ها محافظت می‌کند. این بافت همچنین دندان‌هایی که هنوز در نیامده‌اند را محافظت می‌کند.

آناتومی دندان: اتاقک پالپ

پالپ چمبر یا اتاقک پالپ یک حفره وسیع در قسمت مرکزی (در داخل ) تاج آناتومیکی است و اندازه آن بزرگتر از حفره پالپ ریشه (کانال ریشه دندان) است. پالپ، بافت نرم دندان است که حاوی اعصاب، رگ‌های خونی و بافت همبند است.

آناتومی دندان: گردن یا طوق دندان

گردن دندان ناحیه‌ای از دندان است که در آن تاج آناتومیک به ریشه دندان می‌رسد (یا متصل می‌شود).

آناتومی دندان: عاج

عاج یا دنتین یک لایه بین مینای دندان و سمنتوم است. عاج شامل تعداد زیادی لوله‌های کوچک توخالی کانال مانند است. زمانی که لایه محافظ عاج یعنی مینا آسیب می‌بیند و یا اصطلاحا با تحلیل مینای دندان روبرو می‌شویم، علاوه بر احتمال ایجاد حساسیت دندان، روند سایش و تحلیل دندان به شدت افزایش می‌یابد.

آناتومی دندان: استخوان فک یا بخش آلوئولار استخوان فک

استخوان الوئولار به بخشی از استخوان فک گفته می‌شود که ریشه دندان‌ها را احاطه کرده است.

آناتومی دندان: کانال ریشه دندان

پالپ نه تنها در داخل تاج دندان، که در داخل ریشه دندان نیز وجود دارد. به مسیر باریک داخل ریشه دندان که حاوی پالپ دندان است کانال ریشه گفته می‌شود.

آناتومی دندان: سمنتوم یا سمان

 سمنتوم یک بافت همبند سخت است که ریشه دندان را احاطه کرده و به لیگامان پریودنتال متصل می‌شود.

آناتومی دندان: لیگامان یا رباط پریودنتال

 لیگامان پریودنتال بافتی است که از الیافِ بافتِ همبندِ کلاژنی ساخته شده و ریشه دندان را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. در واقع دلیل اصلی اتصال دندان به ساکِت دندانی (محل قرارگیری ریشه دندان در استخوان فک) همین لیگامان‌ها هستند.

آناتومی دندان: شیار لثه‌ای

شیار لثه به فاصله یا فضای خالی و اندک بین دندان و لثه گفته می‌شود. حتی افرادی که دندان‌های سالمی دارند عموماً این فاصله را دارند. عمق شیار لثه معمولا 1 تا 2 میلی متر است. وقتی این فضا به دلیل التهاب لثه عمیق‌تر می شود، به آن پاکِت پریودنتال یا پاکِت لثه می‌گویند.

شکل و کارکرد دندان‌ها

دندان های پرمولر برای خرد کرن  غذا استفاده می شوند. هر پرمولر دو برجستگی یا کاسپ دارد به همین علت به آن دو شکلی یا دوقلو می گویند. در آناتومی دندان انسان این دندان ها به علت شکل متفاوتشان به راحتی قابل تشخیص هستند.

دندان های مولر به صورت صاف هستند و درانتهای قوس  دندانی  جای دارند. هر مولر به طور معمول دارای 4 یا 5 کاسپ است. آناتومی دندان های مولر فقط برای خرد کردن و آسیاب کردن طراحی شده است.دندان های عقل را به نام مولر سوم نیز می شناسند. آنها از 18 سالگی به بعد شروع به رویش می کنند. اما اغلب با جراحی خارج می شوند. در حوزه آناتومی دندان انسان رشد، ظاهر و طبقه بندی دندان ها مورد مطالعه قرار می گیرد. آناتومی دندان یک نوع علم طبقه بندی است. زیرا نام گذاری دندان ها و ساختار آن ها اهمیت زیادی دارد. این اطلاعات برای دندانپزشکان و  ارتودنتیست ها مهم است. در دندانپزشکی برای بررسی وضعیت دندان‌ها از رادیوگرافی دندان بهره گرفته می‌شود. درباره این روش تصویربرداری بیشتر بخوانید.

انواع دندان ها

هر یک از دندان‌ها دارای تعداد ریشه‌های متفاوتی هستند. دندان‌های پیشین،نیش و آسیاب کوچک دارای یک ریشه هستند و دندان‌های آسیاب بزرگ داری دو یا سه ریشه می‌باشند.

دندانهای پیشین

به چهار دندان مرکزی فک بالا و پایین دندان‌های پیشین می‌گویند.

وظیفه این نوع، نگه داشتن غذا و تکه تکه کردن آن می‌باشد. سطح مقطع دندان‌های پیشین باریک می‌باشد و عرض زیادی دارد به همین دلیل نسبت به دندان‌های دیگر تیزتر است. به دندان‌های پیشین به اصطلاح ثنایا نیز می‌گویند. دندان‌های پیشین خود به دو دسته پیشین جلویی و کناری تقسیم می‌شوند.

دندانهای نیش

نیش سومین دندان دائمی از وسط دهان به سمت عقب است که در هر دو فک بالا و پایین وجود دارد. در کل 4 دندان نیش، 2 عدد در فک بالا و 2 عدد در فک پایین، در دهان وجود دارد. این نوع، نیش برای تکه تکه کردن غذا به کار برده می‌شود.

دندانهای پرمولر یا آسیاب کوچک

(مجموعاً 8 عدد) که برخلاف دندانهای پیش و نیش، سطح جونده پهن دارند. کار این دندانها پاره کردن و له کردن غذا است. دندان‌های پرمولر فقط در سری دندان‌های دائمی وجود دارند و تعداد آنها 8 عدد است.

دندانهای مولر یا آسیاب بزرگ

(مجموعاً 8 عدد) که بزرگ‌ترین دندانها هستند و سطح جونده بزرگ و پهنی دارند. کار آنها جویدن، له کردن و خرد کردن غذا می‌باشد. سری دندان‌های شیری شامل 8 دندان مولر و سری دندان‌های دائمی شامل 12 دندان مولر می‌باشد.

دندان‌های شیری و دائمی چه فرقی با هم دارند؟

• رنگ: دندان شیری تقریاً سفید است، حال آن که دندان دائمی ته رنگی زرد دارد.
• اندازه: دندان شیری کوچک‌تر از دندان دائمی است.
• کیفیت دندان: مینا و عاج دندان شیری نازک‌تر است، به همین دلیل پوسیدگی دندان شیری سریع‌تر گسترده می‌شود.
• تعداد دندان‌ها: 20 دندان موقتی در دهان کودکان وجود دارد، حال آن که هر فرد بزرگسال دارای 32 دندان دائمی است.

دندان‌های شیری هم به همان اندازه دندان‌های دائمی حائز اهمیت هستند. اگر فرزند دلبندتان دچار دندان درد شد؛ با آن چه می‌کنید؟ درباره دندان درد کودکان و درمان‌های خانگی آن مطالعه کنید.

نشانه‌های بیماری دندان

مشکلات و بیماری های مربوط به بافت دندان می تواند علائم مختلفی ایجاد کند که البته همه این علایم آشکار نیستند. در صورت بروز یا مشاهده هر کدام از علایم زیر حتما با دندانپزشک خود صحبت کنید:

• درد دندان
• درد فک
• درد گوش
• حساسیت به گرما و سرما
• درد ناشی از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
• بوی بد دهان به صورت مزمن
• متورم شدن لثه ها
• تغییر رنگ لثه ها
• خونریزی از لثه
• لق شدن دندان
• تغییر رنگ بافت دندان
• تب

یکی از بیماری‌هایی که سلامتی دندان را تهدید می‌کند، کیست دندان است؛ درباره این عارضه بیشتر بخوانید.

برای سالم ماندن دندان های خود چه کنیم؟

همواره به یاد داشته باشید که پیشگیری بهتر از درمان است. پس نکات زیر را همواره به یاد داشته باشید:

• مصرف میان وعده های حاوی شکر را محدود کنید.

• از استعمال سیگار و سایر مواد دخانی خودداری کنید.
• مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید.
• هر روز دندانهای خود را با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
• هر روز بین دندانهای خود را با نخ یا خلال دندان تمیز کنید.

یکی از بهترین راه‌های محافظت از دندان و پیشگیری از خرابی، فلورایدتراپی دندان است. با این روش پیشگیرانه بیشتر آشنا شوید.

سخن پایانی

در این محتوا ساختار و آناتومی دندان را بیشتر شناختیم. ساختار دندان های بسیار پیچیده و پر معماست. با این همه پیچیدگی بشر هرگز قادر به ساخت جایگزینی دندانی حتی کمی نزدیک به آن هم نیست. بنابراین همواره در مواظبت و رعایت بهداشت اصولی دندانها اهتمام ورزید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول