دندان آبسه شده، دندانی است که یک توده چرک در بافت‌های اطراف آن وجود دارد. چرک وقتی تشکیل می‌شود که بدن سعی می‌کند با عفونت ناشی از باکتری‌ها مبارزه کند. اگر چرک تخلیه نشود، منجر به ایجاد آبسه می‌شود. آبسه دندان می‌تواند منجر به متورم شدن و قرمزی لثه‌ها شود و برای کودک درد شدید و ضربان داری به خصوص در هنگام جویدن به همراه داشته باشد. کودک ممکن است طعم بدی در دهان خود احساس کند. در موارد شدید و درمان نشده، می تواند منجر به تورم خارج دهانی و تب گردد.
فهرست مطالب
- آبسه دندان چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
- عوامل ایجاد آبسه دندان
- علائم آبسه دندان چیست؟
- خطر بروز آبسه دندان در چه کسانی بیشتر است؟
- چگونه میتوانید از فرزند خود در خانه مراقبت کنید؟
- درمان آبسه دندان در کودکان چگونه است؟
- چگونه از آبسه دندان جلوگیری کنیم؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
آبسه دندان چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
آبسه دندان، یک توده چرکی و عفونی است که می‌تواند در داخل دندان، لثه یا در استخوان نگهدارنده دندان‌ها تشکیل شود. به آبسه‌ای که در انتهای دندان تشکیل شده، پری اپیکال و به آبسه تشکیل شده در لثه، پریودنتال گفته می‌شود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله علت طولانی شدن بی حسی دندان را بخوانید.
درون دهان پر از باکتری است که روی دندان‌ها یک لایه چسبنده به نام پلاک ایجاد می‌کند. اگر دندان‌ها را تمیز نگه نداریم، اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌های موجود در پلاک می‌توانند به دندان‌ها و لثه آسیب برسانند و منجر به پوسیدگی دندان یا بیماری‌های لثه شوند. ترومای دندانی، پوسیدگی های درمان نشده و بیماری‌های لثه می‌تواند منجر به ایجاد آبسه دندانی یا لثه‌ای شود.
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: رنگ های ارتودنسی
آبسه دندان اغلب منجر به درد می‌شود و حتی اگر کودک درد نداشته باشد، حتما باید توسط دندانپزشک مورد معاینه قرار گیرد. آبسه به خودی خود از بین نمی‌رود و باید بوسیله اقدامات درمانی لازم آن را درمان نمود. در صورت عدم درمان آبسه، ممکن است عفونت آن به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. لذا آبسه یا عفونت دهانی باید در اسرع وقت توسط یک متخصص دندانپزشکی مورد معاینه و درمان قرار گیرد.
دندانپزشک برای متوقف کردن عفونت ممکن است به کودک آنتی بیوتیک بدهد. او ممکن است با ایجاد یک حفره در دندان به تخلیه چرک و عفونت کمک کند که این کار باعث تسکین درد کودک می‌شود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فلورایدتراپی دندان، پیشگیری قبل از خرابی را بخوانید.
در مواردی ممکن است کودک نیاز به درمان ریشه (روت کانال تراپی) داشته باشد. دندانپزشک سعی می‌کند با خارج کردن بافت های آلوده و نکروز درون ریشه‌های دندان مبتلا و جایگزین کردن آن با مواد درمانی مناسب و پر کردن دندان، آبسه را درمان کند. اگر این روش‌های درمانی موثر نباشد، ممکن است دندانپزشک مجبور شود دندان را خارج کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله مراحل کار در لابراتوار دندانسازی را بخوانید.
عوامل ایجاد آبسه دندان
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان یکی از عوامل آبسه دندان در کودکان است. هنگامی که پوسیدگی تا اعماق مرکز دندان (پالپ) نفوذ می‌کند، باکتری می‌تواند منجر به عفونت بافت پالپ شده و پالپ از بین می‌رود.
سپس این احتمال وجود دارد که عفونت از ریشه دندان به بافت‌های حمایت کننده در اطراف دندان منتشر شود و باعث التهاب و تجمع چرک شده و در نتیجه آبسه دندان ایجاد می‌شود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله آشنایی با وسایل و تجهیزات دندانپزشکی و نگهداری آن ها را بخوانید.
عوامل دیگر
بیماری شدید لثه، شکستگی دندان، ساییدگی دندان و غیره نیز ممکن است منجر به ایجاد آبسه در دندان شود. گرچه این عوامل بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد.
علائم آبسه دندان چیست؟
آبسه دندانی و لثه‌ای ممکن است دارای برخی از علائم زیر باشد:
- درد شدید و ضربان دار در دندان یا لثه‌ی آسیب دیده که ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود و به تدریج بدتر شود
- گسترش درد به گوش، فک و گردن در همان سمت دندان آسیب دیده
- دردی که هنگام دراز کشیدن بدتر می‌شود و خواب را مختل می‌کند
- درد هنگام جویدن
- قرمزی و تورم در صورت
- تب
- تغییر رنگ یا لقی دندان
- لثه‌های براق، قرمز و متورم
- دندان‌های حساس به سرما یا گرما
- بوی بد دهان یا احساس طعم ناخوشایند در دهان
اگر عفونت، گسترش یابد؛ ممکن است سبب ایجاد تب بالا،ضعف و بی حالی در کودک شود. در موارد شدیدتر ودرمان نشده، ممکن است سبب ایجاد مشکلاتی در بلع و تنفس شود. درصورت مشاهده علائم آبسه دندانی باید هر چه سریعتر به دندانپزشک کودک خود مراجعه کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر فرزند شما دارای علائم وخیم عفونت بوده، لازم است به سرعت با پزشک خود تماس بگیرید و دنبال معالجه فوری باشید:
- افزایش درد، تورم و قرمزی در ناحیه مبتلا
- خارج شدن چرک از ناحیه آبسه
- تب شدید
خطر بروز آبسه دندان در چه کسانی بیشتر است؟
کودکانی که به‌طور منظم جهت مراقبت‌های پیشگیرانه به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند، بیشتر در معرض خطر آبسه دندان هستند. افرادی دیگری که شرایط زیر را دارند نیز ممکن دچار آبسه دندان شوند:
- کودکانی که مشکلات پزشکی یا رفتاری دارند و نمی‌توانند بطور مناسب دندان‌ها را تمیز کنند
- کودکانی که رژیم غذایی خاص مانند رژیم‌های با کربوهیدارت بالا دارند
- کودکانی که دچار ضربه به دندان می‌شوند، مانند ضربه چوب بیسبال به دهان یا برخورد دهان به میز. این افراد باید به دقت تحت بررسی دندان قرار بگیرند، زیرا ممکن است دچار پوسیدگی دندان نباشند، اما ضربه دندان می‌تواند منجر به آبسه عصب یا پالپ دندان شود.
- افرادای که درمان پالپوتومی انجام داده‌اند. حتی با بهترین روش‌ها در پالپوتومی، تنها 80 تا 90 درصد احتمال موفقیت وجود دارد.
چگونه میتوانید از فرزند خود در خانه مراقبت کنید؟
- با استفاده از کمپرس سرد یا قرار دادن یخ داخل یک پارچه نازک (یخ را مستقیم روی پوست قرار ندهید) و قرار دادن آن در قسمت بیرونی گونه کودک به مدت 10 دقیقه، درد و تورم در صورت و فک کودک را کاهش دهید.
- از داروهای ضد درد دقیقاً مطابق دستورالعمل پزشک استفاده کنید.
- اگر پزشک آنتی بیوتیک تجویز کرد آن را طبق دستورالعمل به کودک بدهید و استفاده از آن را فقط به این دلیل که کودک احساس بهتری دارد متوقف نکنید. کودک شما باید دوره کامل آنتی بیوتیک را مصرف کند.
درمان آبسه دندان در کودکان چگونه است؟
دندانپزشک کودکان جهت درمان آبسه دندان (اگر دندان بلافاصله درمان نمی‌شود) و/یا ورم صورت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. دندان کودک که منشأ عفونت دندان است، کشیده می‌شود. بر اساس سن کودک، یک نگهدارنده فضا در جای آن قرار داده می‌شود تا جای خالی دندان را جهت رشد دندان تازه حفظ کند. هنگامی که دندان کشیده می‌شود حفره باز شده و عفونت خارج می‌شود، زیرا عفونت آسان‌ترین راه را برای خروج در نظر می‌گیرد. مصرف کامل آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک اهمیت دارد، حتی اگر دندان کشیده شده باشد.
درمان‌های خانگی:
بهترین درمان جهت آبسه دندان مراجعه به دندانپزشک است، اما برای بسیاری از کودکان، نشستن روی صندلی دندانپزشکی خوشایند نیست. اگر کودک تمایل دارد که بدون مراجعه به دندانپزشک از وجود آبسه دندان رهایی یابد، میتوانید از روش‌هایی زیر، استفاده کنید. در ادامه میتوانید برخی از درمان‌های خانگی را که منجر به تسکین درد و ناراحتی ناشی از آبسه دندان می‌شود، مطالعه کنید.
درمان‌های خانگی برای کودکان بدون مشورت با دندانپزشک انجام نشود.
دهان را با آب نمک بشویید
دهان کودک را با آب نمک بشویید تا درد بطور موقت تسکین یابد. این یک روش ساده و در دسترس است. آبکشی دهان با آب‌نمک، زخم‌ها و سلامت لثه را بطور مؤثر بهبود می‌بخشد. یک دوم قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان آب گرم بریزید.
دهان کودک را با این محلول نمکی آبکشی کنید و به مدت دو دقیقه آن را غرغره کنید. اینکار را سه بار در روز تکرار کنید. درباره مکیدن انگشت در کودکان و پیامدهای آن بیشتر بخوانید.
آبکشی دهان با جوش شیرین
یک درمان بسیار خوب دیگر جهت آبسه دندان، بکارگیری ماده‌ای است که در آشپزخانه وجود دارد، و آن جوش شیرین است. جوش شیرین بطور مؤثر پلاک دندان را از بین می‌برد و از ایجاد پلاک جلوگیری می‌کند. جوش شیرین نیز مانند آب نمک، از مخلوطی از آب و جوش‌شیرین تهیه می‌شود و دهان را به مدت 5 دقیقه و دو بار در روز با آن آبکشی کنید.
روغن عصاره پونه کوهی
روغن عصاره پونه کوهی دارای خواص آنتی اکسیدان و ضدباکتری است که می‌تواند درد ناشی از آبسه دندان را بدون مراجعه به دندانپزشک کاهش دهد. بهترین راه جهت استفاده از روغن عصاره پونه کوهی، ترکیب آن با روغن حامل است، در غیر اینصورت، می‌تواند به لثه صدمه بزند. روغن عصاره پونه کوهی را با روغن حامل ترکیب کرده و این مخلوط را با استفاده از گوش پاک کن روی نواحی عفونی قرار دهید. اجازه دهید که این ترکیب به مدت ده دقیقه روی محل باقی بماند و سپس آن را با آب دهان تخلیه کنید.
استفاده از یخ، راهی برای نجات
کمپرس سرد می‌تواند به تسکین درد و التهاب ناشی از عفونت دندان کمک کند. از یک کیسه یخ استفاده کنید و چند تکه یخ را درون آن بریزید و درون یک حوله بپیچید. به مدت 15 دقیقه آن را روی ناحیه متورم قرار داده و سپس بردارید. میتوانید این روش درمانی را چندین بار در روز تکرار کنید.
سیر
سیر یک کشنده باکتری قوی است و می‌تواند به تسکین درد کمک کند. یک حبه سیر را له کنید و به حالت خمیری در آورده و آن را در نواحی دردناک بمالید.
چگونه از آبسه دندان جلوگیری کنیم؟
اگرچه برخی از کودکان بیشتر در معرض آبسه دندان هستند، اما این مشکل، زمینه را برای پوسیدگی دندان فراهم می‌کند، که بطور مداوم در کودکان در سراسر کشور رخ می‌دهد. هر روشی که از کودک در مقابل پوسیدگی دندان محافظت می‌کند، در برابر آبسه نیز مؤثر است. والدین علاوه بر تأکید به کودکان جهت نوشیدن آب فلوراید، مسواک زدن با خمیردندان حاوی فلوراید و استفاده از نخ دندان دو بار در روز، کارهای زیر را نیز می‌توانند انجام دهند:
محدود کردن مصرف شیرینی بین وعده‌های غذایی
شکر، نشاسته موجود در نان سفید و بیسکوییت‌ها ( اغلب تنقلات مورد مصرف کودکان) زمینه مناسبی جهت باکتری‌ها فراهم می‌کند که منجر به پوسیدگی دندان می‌شود.
واقعیت این است که اگر بیش از سه بار در روز شکر مصرف می‌کنید، این احتمال وجود دارد که بیشتر مستعد پوسیدگی دندان باشید. غذاهای فرآوری شده مانند آب گازدار و آبنبات، مضر هستند. مصرف دسر با وعده غذایی بهتر از مصرف آبنبات در طول روز است، زیرا هنگامی که کودک همراه با غذا نوشیدنی مصرف می‌کند، باعث تمیز شدن شکر از روی دندان می‌شود.
کودکان را نزد دندانپزشک کودک ببرید
گاهی اوقات دندانپزشکان عمومی مهارت، صبر یا زمان کافی جهت انجام کارهایی را که دندانپزشک کودک انجام می‌دهد، ندارند. دندانپزشکان کودک دوره آموزشی ویژه‌ای می‌گذرانند که به آنها کمک می‌کند، با کودکانی که تمایل به انجام درمان‌های دندانپزشکی ندارند، یا مشکلات پزشکی پیچیده دارند، رفتار مناسبی داشته باشند.
هرگز درمان را به تعویق نیندازید
برخی از دندانپزشکان پوسیدگی‌های کوچک دندان کودک را ترمیم نمی‌کنند، اما والدین باید هر نوع پوسیدگی را درمان کنند؛ زیرا این مشکل بطور خودبخود درمان نمی‌شود.
سخن پایانی
شما در این مقاله با عفونت، آبسه دندانی و لثه‌ای در کودکان آشنا شدید. همچنین از عوامل ایجاد آبسه دندان آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید.
سوالات متداول
خواص ضد میکروبی زردچوبه و آویشن در گذشته ثابت شده است. اما هیچ گونه تحقیق علمی مبنی بر اثر این ادویه ها برای درمان عفونت دندان منتشر نشده است. بنابراین برای درمان عفونت دندان زمان را از دست ندهید و سریعا به یک دندانپزشک مراجعه کنید.
در صورتی که عفونت دندان به موقع درمان نشود احتمال آسیب به ریشه دندان و از دست رفتن دندان طبیعی بالاست. همچنین درد دندانی که دچار عفونت شده است بسیار شدید است و مزاحمی برای زندگی و آسایش بیمار محسوب می شود. درمان و رسیدگی به عفونت دندان باید به طور اورژانسی و بدون فوت وقت انجام شود.
