نکات مهم درباره نگهداری از اتوکلاو دندانپزشکی

یکی از مهمترین عوامل موفقیت در روش IUI رعایت کامل استریل بودن تمامی مواد مصرفی و وسایل به کاربرده شده است. از آنجا که در پاره ای از موارد امکان استفاده از ظروف و یا وسایل یکبار مصرف استریل وجود ندارد، مراکز مجبور به استفاده از اتوکلاو دندانپزشکی (autoclave) جهت استریل کردن وسایل دندانپزشکی هستند. اتوکلاو کردن فرآیندی است که برای از بین بردن میکروارگانیسم ها و ضد عفونی کردن زباله های زیست محیطی و غیره استفاده می شود.


فهرست مطالب


چگونگی کار با اتوکلاو دندانپزشکی

واضح است مهم ترین مرحله در نگهداری درست هر وسیله و ابزاری، استفاده صحیح از آن است. با این کار، در واقع جلوی آسیب های احتمالی دستگاه را میگیریم. در این قسمت به یک سری نکات در ارنباط با استفاده از اتوکلاو اشاره میکنیم.

  • ابزارهایی که درون اتوکلاو قرار میدهید، نباید بیش از 4/3 فضای اتوکلاو را اشغال کند.
  • وسایلی که دارای نوک تیز هستند را به منظور جلوگیری از آسیب رساندن به دستگاه، درون کیسهٔ اتوکلاو قرار دهید.
  • درب دستگاه را تنها زمانی باز کنید که دمای دستگاه به حالت عادی برگشته باشد.
  • وسایل را به صورت عمودی و با فاصله از یکدیگر در اتوکلاو قرار دهید تا هوا به خوبی میان آنها جریان پیدا کندـ
  • مسئولیت بستن دیش ها و پک های عمل را به افراد مجرب و متخصص بسپارید.

راهنمای نگهداری از اتوکلاو دندانپزشکی

برای نگهداری از اتوکلاو ها باید مواردی را به طور روزانه، هفتگی و بلند مدت بررسی کنید و از صحت عملکرد دستگاه و معیوب نبودن آن اطمینان حاصل نمایید. در ادامه توجه شما را به برخی از این نکات ضروری جلب میکنیم.

بخوانید
بررسی تخصصی انواع ترالی دندانپزشکی و پزشکی

بررسی روزانه اتوکلاو

به طور کلی هربار که قصد استفاده از اتوکلاو را دارید باید به نکات زیر دقت کنید:

  • مطمئن شوید که دریچه های آب سرد، بخار و هوای فشرده باز هستند.
  • وضعیت دما سنج ها و فشار سنج ها را چک کنید.
  • از عدم نشت سیستم های اتوکلاو مورد استفاده، اطمینان حاصل نمایید.
  • برگه جدیدی جهت ثبت مراحل سیکل استریلیزاسیون روی دستگاه قرار بدهید.
  • علاوه بر قرار دادن برگه جدید، بررسی نمایید که قلم ثبت چرخه، جوهر دارد.
  • بخشهای جلویی دستگاه، اندیکاتورها،کنترل ها و دستگیره ها را با پارچه ای مرطوب پاک کنید.

بررسی هفتگی دستگاه

  • به نظافت اتاقک مخصوص استرلیزاسیون و طبقه های مورد استفاده بپردازید.
  • نگاهی به فیلتر آبگذر دستگاه انداخته و آن را تمیز کنید.
  • اگر دستگاهتان ژنراتور دارد،طبق دستور العمل های کارخانه سازنده،آب ژنراتور بخار را تخلیه نمایید.
  • از عملکرد صحیح مکانیسم باز و بسته شدن درب اتوکلاو مطمئن شوید.

بررسی های سه ماهه

  • طبق توصیه های سازنده، واشر در دستگاه را روغن کاری کنید.
  • چک کنید که آیا فشارسنج ها به شکل مورد نظرتان عمل میکنند یا خیر.
  • دریچه های ایمنی را مورد بررسی قرار دهید تا درز آنها مشکلی نداشته باشد.
  • درصورتی که اتوکلاو شما ژنراتور دارد، آن را تمیز کنید.
  • واشر ژنراتور را مورد بررسی قرار دهید، ممکن است به تعویض نیاز داشته باشد.

بررسی های بلند مدت سالانه

  • فیلترها را بررسی، تمیز و در صورت نیاز تعویض نمایید.
  • بهتر است سطح آب مخزن، با حداکثر ظرفیت آن،حدود(mm)20 فاصله داشته باشد،این موضوع را بررسی نمایید.
  • چک کردن دریچه های ایمنی دستگاه را فراموش نکنید.
  • اطمینان حاصل کنید که دستگاه به طورکلی در محدوده تعیین شده از طرف شرکت سازنده کار میکند.

شرح اجزا اتوکلاو دندانپزشکی

شرح مختصری از معمول‌ترین مسیرهای گردش بخار اتوکلاو در زیر آمده است.

  1. دریچه ایمنی(Safety Valve): ابزاری که از افزایش فشار بخار بیش از یک مقدار معین جلوگیری می کند. سازندگان این دریچه ها را در اتاقک استریلیزاسیون و نیز محافظ بیرونی نصب می کنند.
  2. فشار سنج اتاقک (Chamber Manometer): ابزار مکانیکی که فشار بخار در اتاقک استریلیزاسیون را نشان می دهد.
  3. فشار سنج بیرونی (Jacket Manometer): ابزار مکانیکی که فشار بخار را در داخل محافظ بیرونی اتوکلاو نشان می دهد.
  4. در اتوکلاو دندانپزشکی (Autoclave Door): وسیله ای که اتاقک استریلیزاسیون را از محیط بیرون جدا می کند. معمولاً ابزار ایمنی دارد و زمانی که فشار درون اتاقک بالا است، از باز شدن در ممانعت می کند. همچنین درزگیرهایی برای جلوگیری از خروج بخار از اتاقک در زمان کار دستگاه دارد. درهای اتوکلاو ممکن است به صورت دستی یا الکترومکانیکی عمل کنند.
  5. دستگیره در (Door Handle): ابزاری که در بعضی دستگاه‌ها به کاربر اجازه باز و بستن در را می‌دهد. معمولا برای فعال کردن در دستگاه ها با گنجایش بیشتر از سیستم های موتوری استفاده می شود.
  6. اتاقک استریلیزاسیون (Sterilization Chamber): فضایی که وسایل و موادی که باید استریل شوند. قرار داده می شوند. زمانی که در اتاقک بسته است، محفظه از فضای بیرون جدا می شود. هنگامی که فرایند استریلیزاسیون در حال انجام است اتاقک با بخار پر و تحت فشار قرار می گیرد.
  7. مجرای تخلیه مایع غلیظ درون اتاقک سترون سازی (Chamber Condensation Evacuation Line): مجرایی که مایع غلیظی که در اثر فرآیندهای انتقال گرما بین بخار و لوازمی که استریل می شوند ایجاد می شود را جمع آوری می کند.
  8. دماسنج (Thermometer): وسیله ای که دمای مراحل استریلیزاسیون را در اتاقک اتوکلاو نشان می دهد.
  9. مجرای تخلیه مایع غلیظ محافظ بیرونی (The jackets Evacuation Line): مجرایی که مایع غلیظ تشکیل شده در اثر انتقال گرما بین بخار و دیواره های محافظ را خارج می کند.
  10. خروجی بخار در پایان چرخه (Vapor Exit at the End of the Cycle): با تمام شدن چرخه استریلیزاسیون، بخار از طریق روش های کنترل شده از اتوکلاو خارج می شود.
  11. محدود کننده عبور بخار در چرخه استریلیزاسیون مایعات (Vapor Passage Restriction for Liquid Sterilization Cycle): ابزار مکانیکی که عبور بخار را در چرخه استریلیزاسیون مایعات محدود می کند تا دما به شیوه ای کنترل شده کاهش یابد و از جوشیدن مایعات استریل شده، جلوگیری شود.
  12. مجرای تخلیه بخار در استریلیزاسیون مایعات (Vapor Evacuation Duct for Sterilization of Liquids): مسیری که بخار در زمان استریلیزاسیون مایعات با عبور از درون محدودکننده بخار (شرح داده شده در بالا) طی می کند
  13. لوله تخلیه بخار در استریلیزاسیون با چرخه سریع (Vapor Evacuation Line During the Rapid Sterilization Cycle): مسیری که بخار هنگامی که یک چرخه استریلیزاسیون سریع در حال انجام است، طی می کند.
  14. لوله تامین بخار (Vapor Feed Line): یک لوله که اتوکلاو را با بخار تغذیه می کند، این لوله، کنترل ها و ضمائمی دارد که سبب رسیدن بخار به اتوکلاو در شرایطی که برای چرخه استریلیزاسیون قید شده است، می شود.
  15. دریچه فیلتردار ورود هوا (Air Admission Valve Filter): وسیله ای که در پایان چرخه استریلیزاسیون به هوای فیلتر شده اجازه عبور می دهد. این دریچه، فشار اتاقک استریلیزاسیون را با فشار اتمسفر، برابر می کند.
  16. محافظ (Jacket): فضایی در اطراف اتاقک استریلیزاسیون که بخار در آن گردش می کند. هدف از آن انتقال گرما به اتاقک و به حداقل رساندن میزان مایع غلیظ شده است. این فضا از طریق لوله هایی که توسط دریچه های الکتریکی کنترل می شوند به اتاقک و فاضلاب اتصال دارد. همه اتوکلاوها محافظ ندارند. بعضی سازندگان آن را با قرار دادن مقاوم های الکتریکی در اطراف اتاقک استریلیزاسیون جایگزین می کنند.
  17. دریچه تنظیم ورود بخار: وسیله ای مکانیکی که فشار بخار ورودی به اتوکلاو را کنترل می کند. بسته به نوع چرخه انتخاب شده فشار و دما متفاوت خواهد بود. با افزایش فشار، دما بیشتر می شود و هرچه فشار کمتر باشد، دما کمتر می شود.
  18. لوله تامین بخار: لوله ای که بخار را از مخزن آب گرم یا تولید کننده بخار به اتوکلاو می آورد.
  19. دریچه بخار (Vapor Trap): وسیله ای که برای حداکثر بهره گیری از انرژی گرمایی بخار طراحی شده است و از خروج بخار از سیستم ممانعت می کند. این دریچه فقط به مایع غلیظ تشکیل شده در اتاقک، محافظ، و لوله های اتوکلاو اجازه خروج می دهد.
  20. فاضلاب: لوله جمع آوری و خروج مایع غلیظ تولید شده در اتوکلاو است.
بخوانید
آمالکپ چیست و ابزار دندانپزشکی را از کجا خریداری کنیم؟

نگهداری اجزای تخصصی اتوکلاو دندانپزشکی

موارد زیر بعضی نگهداری های تخصصی را شامل می شود که برای اجزا دستگاه طراحی شده و توسط تکنسین شرکت پشتیبان ارائه می گردد. چون اتوکلاوها طراحی های مختلف دارند، نکته های قید شده در ذیل فقط برای مدل های معینی از دستگاه قابل اجرا است.

نگهداری دریچه های سولنوئید

صدای تولید شده به وسیله بوبین ها (Bobbins or Solenoids) یا سولنوئیدها را بررسی کنید. وجود هرگونه صدای اضافی اعلام خطری است که نشانه بیش از حد داغ شدن سولنوئیدها در اثر عبور جریان برق غیرطبیعی است. با کاهش مقاومت (Z) مدار، جریان متناوب افزایش می یابد. زمانی که سولنوئید به طور مناسب با محافظ آهنی و بسته احاطه نشده باشد، چنین اتفاقی می افتد. در مدار آهن ربایی، وقتی سولنوئید انرزی دار می شود، گرد و خاک می تواند با جلوگیری از رسیدن محافظ به موقعیت نهایی، سبب ایجاد یک شکاف هوایی شود. قسمت بوبین و هسته اصلی آن را به دقت تمیز کنید، طوری که حرکت پیستون با جرم و کثیفی متوقف نشود.

بخوانید
درمان ریشه دندان چگونه است؟ + متخصص درمان ریشه یا اندودنتیست کیست؟

واشرهای فنری (O-ring) بین سولنوئید و بدنه دریچه را پس از باز کردن، تعویض کنید. چگونگی نصب دریچه سولنوئید را پیش از باز و جدا کردن آن مطالعه کنید. بعضی از انواع دارای علامت های مشخص نصب هستند، ولی بقیه فاقد چنین اطلاعاتی می باشند. وقتی دریچه سولنوئید (Solinoid Valves) را جدا می کنید، موقعیت سوراخ هایی را که در تماس با محیط کار هستند، کنترل کنید تا دوباره قادر به سوار کردن دریچه باشید.

آموزش کار با اتوکلاو

تمیز کردن فیلتر بخار

هشدار: پیش از جدا کردن فیلتر بخار، بخار داخل سیستم را تخلیه کنید.

  • محافظ را بردارید.
  • شبکه توری را بردارید.
  • به دقت تمیز کنید.
  • شبکه توری را دوباره نصب کنید.
  • محافظ را دوباره در جای خود قرار دهید.

بارگیری اتوکلاو دندانپزشکی

  • از روپوش آزمایشگاهی، محافظ چشم ، دستکش عایق و کفش رو بسته استفاده کنید.
  • مواد را در اتوکلاو قرار دهید. مواد ناسازگار را با هم مخلوط نکنید.
  • بیش از حد فضای داخل اتوکلاورا پر نکنید. فضای کافی برای گردش بخار بگذارید. در صورت لزوم برای به حداکثر رساندن نفوذ بخار و جلوگیری از گرفتگی مسیر جریان هوا ظروف را روی لبه جانبی آن قرار دهید
  • درب را محکم بسته و قفل کنید.
  • چرخه مناسب (مثلاً گرانش ، مایع یا چرخه خشک) را برای مواد انتخاب کنید. از دستورالعمل اتوکلاو برای انتخاب چرخه مناسب استفاده کنید.
  • اگر از چرخه سفارشی استفاده می کنید ، زمان و دمای مناسب را تنظیم کنید.
  • چرخه کار را شروع کرده و گزارش کاربری اتوکلاو را با اطلاعات تماس خود پر کنید. یک چرخه کامل بسته به نوع چرخه معمولاً بین 1 تا 5/5 ساعت طول می کشد.
  • در هنگام کار اتوکلاو سعی نکنید در را باز کنید.
  • اگرمتوجه مشکلات مربوط به کار صحیح اتوکلاو شدید ، چرخه کار را قطع کرده و فوراً آنرا به مدیریت گزارش دهید.
بخوانید
ارتودنسی ثابت چیست؟ + بررسی انواع انواع ارتودنسی ثابت دندان و روند درمان آن

تخلیه اتوکلاو

  • از دستکش های عایق حرارتی ، محافظ چشم ، روپوش آزمایشگاهی و کفش های بسته استفاده کنید.
  • اطمینان حاصل کنید که چرخه به اتمام رسیده و دما و فشار هم به محدوده ایمن برگشته اند.
  • با پوشیدن تجهیزات محافظ شخصی (PPE) ، با احتیاط از پشت در بایستید.
  • درب را بیش از 1 اینچ باز نکنید و 10 دقیقه صبر کنید .این کار باعث میشود بخار داخل اتوکلاو به آرامی تخلیه شده و از خطر پاشیده شدن مایعات داغ جلوگیری میکند/ می کند.
  • ظروف مایعات فوق العاده گرم راتکانهای شدید ندهید و تا قبل از تخلیه ، درپوش آنها را جدا نکنید.
  • با دستکش های عایق حرارتی وسایل را از اتوکلاو خارج کرده و آنها را در محلی که به وضوح برای وسایل “گرم” مشخص شده است قرار دهید
  • درب اتوکلاو را بسته نگهدارید.

ملاحظه های کلی

انتخاب چرخه اتوکلاو دندانپزشکی
بررسی کنید که چرخه انتخاب شده تنظیمات صحیح مورد نیاز شما را داشته باشد.

استفاده از پروب بار
ضروری است که پروب بار (در صورت نصب) به طور مداوم مورد استفاده قرار گیرد و برای هر چرخه در یک موقعیت مشابه در محفظه قرار گیرد ، با استفاده از یک بطری پر از آب.

استریل کردن وسایل دندانپزشکی

ضدعفونی کردن تجهیزات دندانپزشکی

تکنیک جاگذاری ضعیف تجهیزات اغلب منجر به عدم اتوکلاو شدن کامل تجهیزات می شود. زیرا هر هوای محصور شده ای می تواند از میکرو ارگانیسم ها محافظت کند. لازم به یادآوری است که باید فضای کافی بین مواد استریل شده باقی بماند تا تمام هوا توسط بخار خارج شود. ظروف خالی ، فلاسک های گردن باریک و بطری ها باید به صورت وارونه قرار بگیرند تا از جمع شدن میعانات جلوگیری کرده و هوا از آنها تخلیه شود. محفظه به تمیز کردن مکرر نیاز دارد تا از آلودگی آب مخزن تخلیه توسط مایعات بار جلوگیری شود.

بخوانید
پست و کور دندان چیست؟ + چگونه دندان با پست و کور ترمیم می شود؟

سخن پایانی

تفاوتی ندارد که در چه حوزه‌ای مشغول خدمت رسانی هستید. استفاده از اتوکلاو دندانپزشکی برای تمامی دندانپزشکان ضروری است. امیدواریم که مطلب گردآوری شده تا حدی توانسته باشد شما را با جزئیات و نکات مهم نگهداری از اتوکلاو آشنا سازد.

شما عزیزان می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود را در کامنت همین مقاله مطرح کنید. در اسرع وقت توسط کارشناسان ما پاسخ داده خواهد شد. اگر قصد تهیه لوازم و مواد دندانپزشکی دارید، توصیه می‌کنم از فروشگاه تجهیزات دندانپزشکی پیشرودنت دیدن فرمایید.

سوالات متداول

آیا اتوکلاو نیاز دارد که به صورت روزانه چک شود؟

اتوکلاو باید هر روز چک شود. البته چک لیست روزانه آن بسیار کم است و در حد چند دقیقه وقت شما را می‌گیرد. اما برای استفاده مداوم از دستگاه بسیار ضروری است که روزانه چک شود. در مقاله چک لیستی آماده وجود دارد که می‌توانید از آن استفاده نمایید.

استفاده از اتوکلاو دندانپزشکی چه مزایایی دارد؟

یکی از مهمترین عوامل موفقیت در روش IUI رعایت کامل استریل بودن تمامی مواد مصرفی و وسایل به کاربرده شده است. از آنجا که در پاره ای از موارد امکان استفاده از ظروف و یا وسایل یکبار مصرف استریل وجود ندارد، مراکز مجبور به استفاده از اتوکلاو دندانپزشکی (autoclave) جهت استریل کردن آنها هستند. اتوکلاو کردن فرآیندی است که برای از بین بردن میکروارگانیسم ها و ضد عفونی کردن زباله های زیست محیطی و غیره استفاده می شود.

بخوانید
قلم کامپوزیت چه کاربردهایی در دندانپزشکی دارد؟

پیشنهاد ما به شما

لیست تجهیزات دندانپزشکی

لیست تجهیزات دندانپزشکی

سلامت دهان و دندان از ارکان اصلی سلامتی کلی بدن است. برای حفظ این سلامتی، …

دیدگاهتان را بنویسید