حتما برایتان پیش آمده که به دندانپزشکی مراجعه کرده اید و برای گفتن این که کدام دندانتان مشکل دارد با شمارش دندان‌هایتان و یا حتی با دست و زبان به دندانتان اشاره کرده اید. حالا اگر شماره‌گذاری دندان‌هایتان را می‌دانستید به راحتی می‌توانستید دندان خود را مشخص کنید و راحت‌تر مشکل خود را به دندانپزشک بگویید. آنچه در این مقاله می‌خوانید آشنایی با شماره‌گذاری دندانها و نامگذاری دندان ها و آشنایی با شماره دندان ها می‌باشد.
فهرست مطالب
- چرا دندانها را شماره‌گذاری میکنند؟
- دندان ها را چگونه شماره گذاری میکنند؟
- رایج ترین و ساده ترین روش شماره گذاری دندان ها
- شماره گذاری دندان های شیری
- شماره گذاری دندانها در دندانپزشکی است؟
- آشنایی با نامگذاری دندان ها
- دندان e کدام است؟
- تفاوت نام گذاری دندانهای شیری و دائمی چیست؟
- نحوه نوشتن شماره دندان در نسخه چگونه است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
چرا دندانها را شماره‌گذاری میکنند؟
تصور کنید که دندانپزشکان فقط با ایما و اشاره دندانهای بیماران را مشخص کنند و هیچ روشی برای شناسایی دندانها وجود نداشته باشد. به نظر شما چنین سیستمی می تواند پاسخگو باشد ؟ طبیعتا خیر
دندانپزشکان برای شناسایی انواع دندان و موقعیت آنها از شماره‌گذاری استفاده میکنند. با شماره دندان ها به راحتی می‌توان به جای اشاره کردن به دندانی که آسیب دیده یا نیاز است کاری روی آن صورت بگیرد، از شماره‌گذاری‌ها استفاده کرد. نام گذاری دندانها معمولا بین دندانپزشکان و دستیاران کاربرد دارد اما اگر مراجعان هم بدانند هر دندان چه شماره‌ای دارد، بهتر می‌توانند دندان مشکل‌دار خود را مشخص کنند. (مضرات پین دندان)
دندان ها را چگونه شماره گذاری میکنند؟
دندانپزشکان از یک روش شماره گذاری دو رقمی استفاده می کنند. ردیف سمت راست و بالایی دندان ها با شماره 1 (برای مثال 11)، ردیف سمت چپ و بالایی دندان ها با شماره 2 (برای مثال 21)، ردیف سمت چپ و پایینی دندان ها با شماره 3 (برای مثال 31) و ردیف سمت راست و پایینی دندان ها با شماره 4 (برای مثال 41) شروع می شود.
امکان دارد افراد همه شماره دندان ها را نداشته باشند. برای نمونه، دندان 48 یک دندان عقل است که اغلب جهت بهبود سلامت کلی دهان توسط دندانپزشک کشیده می شود. نیمه بالایی دهان دارای شماره های کوچک تری است. این شماره ها از 11 تا 17 و 21 تا 27 بر روی چارت دندانی نشان داده می شوند. روش شماره گذاری هدف دیگری نیز دارد که آن تعیین نوع دندان مورد نظر است. از آن جایی که شماره گذاری از نیمه ربع فوقانی در سمت راست شروع می شود، دو دندان اول دندان های پیش بوده و با شماره های 11 و 12 شناخته می شوند. دندان بعدی یک نیش است که عدد 13 را به خود اختصاص داده است.
شماره دندان ها در دندانپزشکی
روش های مختلفی توسط دندانپزشکان نقاط مختلف جهان برای شماره گذاری دندان ها استفاده می شود.روشی که در ایران استفاده می شود بدین صورت است که دندان ها در هر نیم فک از جلو به عقب از شماره یک تا هشت شماره گذاری می شوند.بدین ترتیب هر دو دندان جلو فک بالا دندان یک نامیده می شود.دندان های کنار آن ها دندان دو وبه همین ترتیب تا آخرین دندان در هر فک که دندان عقل است دندان ۸ نامیده می شود. (بهترین لابراتوار دندانسازی)
در فک پائین نیز به همین ترتیب دودندان جلو دندان شماره یک وتا آخرین دندان(دندان عقل) که شماره هشت نامیده می شود.بنابر این برای نام بردن یک دندان لازم است علاوه بر شماره دندان نیم فکی که به آن تعلق دارد را نیز ذکر کنیم مثلا” دندان شش سمت راست بالا.دندان پزشکان برای یادداشت شماره دندان ها از خطوطی استفاده می کنند.اگر دندان در فک پائین باشد خطی در بالای شماره قرار میگیرد واگر بالا باشد این خط در زیر شماره قرار می گیرد.اگر دندان در سمت چپ باشد خط درسمت چپ شماره فرار می گیرد واگر در سمت راست باشد این خط درسمت راست قرار می گیرد.
Palmer Notation
۸ ۷ ۶ ۵ ۴ ۳ ۲ ۱ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸
۸ ۷ ۶ ۵ ۴ ۳ ۲ ۱ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸
در این روش دندان های شیری با حروف الفبای انگلیسی ازAتاE نامگذاری می شوند.بدین ترتیب جلوترین دندان در هر نیم فک A نامیده شده و دندانهای عقب تر به همین ترتیب تاEنام گذاری می شوند. باید دانست دندان ها هرکدام علاوه بر شماره اسامی خاصی هم دارند.مثلا” به دندان های عقب دندان های آسیاویا مولر نیز گفته می شود.
برای ارتباط با دندانپزشک دانستن این شماره ها مفید است وکسانی که آن ها را به کارمی برند قادرند ارتباط سریع تری برقرارنمایند وزودتر مشکل خود را با دندانپزشک درمیان گذارند.
رایج ترین و ساده ترین روش شماره گذاری دندان ها
برای اینکه بتوانیم به خوبی شماره گذاری کنیم، لازم است که ابتدا درباره تقسیم‌بندی فک‌ها صحبت کنیم. ما دو فک بالا و پایین داریم. جهت نامگذاری دندان ها باید هر فک را از وسط به دو بخش تقسیم کنیم. برای مثال فک بالا را به (دو نیم‌فک) چپ و راست تقسیم می‌کنیم. فک پایین را به نیز به همین شکل تقسیم بندی کنید. به هر نیم فک یک کوادران (Quadrant) گفته میشود:
- به نیم‌فکِ چپ در فک بالا، کوادران 1
- نیم‌فکِ راست در فک بالا، کوادران 2
- نیم‌فکِ راست در فک پایین، کوادران 3
- نیم‌فک چپ در فک پایین، کوادران 4
لازم به ذکر است که حین تقسیم‌بندی فکین در بزرگسالان، از شماره‌های 1 تا 4 برای کوادران‌ها (یا نیم‌فک‌ها) استفاده میشود. و برای کودکان از شماره‌های 5 تا 8 استفاده میشود. (دندانسازی تجربی)
روش شمارش فدراسیون جهانی دندان رایج ترین روش در شمارش و نام گذاری دندان ها است. این روش با استفاده از 2 شماره محل و نام هر دندان را مشخص می کند. در این روش فک ها به 4 ناحیه تقسیم می شوند. اولین عدد بیانگر شماره ناحیه است.
- ربع بالا و راست 1 ß
- ربع بالا و چپ 2 ß
- ربع پایین و چپ 3 ß
- ربع پایین و راست 4 ß
دومین شماره به نوع دندان در ناحیه مشخص شده اشاره دارد:
- دندان پیش مرکزی – 1
- دندان پیش جانبی – 2
- دندان نیش – 3
- اولین آسیاب کوچک – 4
- دومین آسیاب کوچک – 5
- اولین آسیاب بزرگ – 6
- دومین آسیاب بزرگ – 7
- سومین آسیاب بزرگ – 8
شماره گذاری دندان های شیری
روش شماره گذاری دندان های شیری نیز مشابه روش قبل بوده با این تفاوت که شماره نواحی مختلف دهان از 5 تا 8 است.
برای مثال:
- ربع بالا و راست – 5
- ربع بالا و چپ – 6
- ربع پایین و چپ – 7
- ربع پایین و راست – 8
همچنین، به دلیل عدم وجود دندان های آسیاب کوچک از اعداد 1 تا 5 برای شماره گذاری دندان های هر ناحیه استفاده می شود:
- دندان پیش مرکزی – 1
- دندان پیش جانبی – 2
- دندان نیش – 3
- اولین آسیاب – 4
- دومین آسیاب – 5
برای مثال عدد 82 به دندان شیری پیش جانبی در ربع پایین و راست اشاره دارد.
شماره گذاری دندانها در دندانپزشکی است؟
دندانپزشکان سراسر جهان از ۳ روش برای نامگذاری و شماره دندانها در دندانپزشکی استفاده میکنند. هر کدام از این روش‌ها در بخش‌هایی از دنیا مرسوم است. در ادامه با این ۳ روش آشنا می‌شویم.
1- شماره‌گذاری دندانها به روش یونیورسال یا ناسیونال
روش یونیورسال (Universal Numbering System) رایج‌ترین روش برای شماره دندانها در دندانپزشکی در کشور آمریکا است. در این روش به دندان های دائمی عددی از 1 تا 32 و به دندان های شیری کودکان عددی از 1 تا 20 داده میشود. شماره گذاری نیز از کوادران 1 (از سمت راست فک بالا و از دندان عقل یا دندان آسیای سوم) آغاز میشود و آخرین دندانی که شماره 32 میگیرد، دندانِ عقلِ فکِ پایین در سمت راست است.
دندان های شیری با استفاده از اعداد 1 تا 20 به همان ترتیبی که برای دندانهای دائمی ذکر شد نامگذاری می گردد. برای دندانهای شیری از حروف الفبای انگلیسی نیز برای نامگذاری دندان ها استفاده میشود. به این شکل که برای دندان آسیای دوم در سمتِ راستِ فک بالا حرف A و به صورت ساعتگرد سایر حروف الفبای انگلیسی روی دندانها گذاشته میشود. (اناتومی دندان)
2- شماره‌گذاری دندانها به روش پالمر (palmer)
در این روش به دندانهای دائمی موجود در هر کوادران یا هر نیم فک اعداد 1 تا 8 تعلق میگیرد. اولین دندان پیش یا ثنایا در ابتدای هر کوادران شماره 1 میگیرد و دندان عقل (آسیاب سوم شماره 8). با این سیستم در دهان 4 دندان هم شماره وجود دارند. بنابراین برای اینکه دندان ها با هم اشتباه گرفته نشوند و سریعتر شناسایی شوند، از کارکترهای (└┘ ┌┐) استفاده میشود.
- کوادران 1 با کاراکتر ┘ مشخص میشود و برای مثال دندان عقل کوادران 1 به صورت ┘8 مشخص میشود.
- کوادران 2 با └
- کوادران 3 با ┌
- کوادران 4 با ┐
در سیستم نامگذاری پالمر، دندانهای شیری با حروف A تا E برای هر کوادران استفاده میشوند. به این ترتیب که اولین دندان پیش یا ثنایا در هر کوادران A است و آخرین دندان نیز E است.
حال در سیستم پالمر نحوه ی شماره گذاری دندان ها طبق سه قانون زیر می باشد:
- دندان های دائمی: در هر کوادرانت از خط تقارن وسط به سمت عقب که می رویم، به ترتیب دندان ها از شماره ی ۱ تا ۸ شماره گذاری می شوند.
- دندان های شیری: در هر کوادرانت از خط تقارن وسط به سمت عقب، به ترتیب دندان ها از حرف A تا E نام گذاری می شوند.
- علامت کوادرانت: برای نشان دادن کوادرانتی که دندان مورد نظر در آن قرار دارد، از این علائم برای فک بالا └┘ و ┌┐ در فک پایین استفاده می شود. توجه داشته باشید که سمت راست یا چپ بیمار در نظر گرفته می شود. (و نه راست و چپ خودمان)
3- شماره‌گذاری دندانها به روش اف دی آی (FDI)
از این روش شماره دندانها در دندانپزشکی معمولا در کشورهای اروپایی و کانادا استفاده میشود. به صورتی کاملا متفاوت، در این روش از 2 عدد برای نامگذاری دندان ها استفاده میشود. عدد اول برای مشخص کردن نیم فک و عدد دوم مشابه سیستم پالمر از اعداد 1 تا 8 استفاده میشود.
عدد هر کوادران برای دندانهای دائمی بین 1 تا 4 است و برای دندانهای شیری 5 تا 8 است. شماره گذاری به روش پالمر از اولین دندان پیش هر نیم فک (دندان سانترال) شروع شده و به آخرین دندان ختم میشود. برای مثال اولین دندان نیم فک بالا در سمت راست 18 است. و آخرین دندان در نیم فک پایین سمت راست 48 است. (نایت گارد داروخانه)
نکته: در این سیستم شماره‌گذاری دندانها:
- عبارت 00s برای مشخص شدن کل دهان
- عدد 01 برای کل فک بالا
- عدد 02 برای کل فک پایین
آشنایی با نامگذاری دندان ها
انواع دندان ها به 7 گونه تقسیم بندی میشوند که هرکدام کاربردی در جویدن غذا برای ما دارند :
- دندان شیری
- دندان دائمی
- دندان پیش
- دندان نیش
- دندان آسیای کوچک
- دندان آسیای بزرگ
- دندان عقل
دندان شیری
مجموع دندان های شیری به 20 عدد میرسند که به صورت مساوی 10 تا در آرواره بالا و 10 تا در آرواره پایین قرار می‌گیرند این دندان ها از جنینی شروع به رشد میکنند و در 6 ماهگی در میایند و حداکثر تا پایان 3 سالگی بایستی هر 20 تای آنها درامده باشند. به دلیل اهمیت این دندان ها ما شاخه ای در دندانپزشکی داریم به نام دندانپزشکی اطفال که شرایط اطفال با دندان های شیری رو مدیریت می کنند.
از حدود شش سالگی دندانهای دائمی در دهان بچه‌ها شروع به رویش می‌كنند. دندانهای آسیای دائمی كه به دندانهای شش سالگی معروف هستند. اولین دندانهای دائمی هستند كه در دهان می‌رویند. دقت كنید، این دندانها در انتهای دهان می‌رویند بدون آنكه دندانی لق شود و بیفتد.
بعد از آن به تدریج دندانهای شیری بچه‌ها لق میشوند و می‌افتند و به جای آن، دائمی‌ها در می‌آیند. تا سن تقریبا ۱۲ سالگی بچه‌ها در دوره دندانی مختلط قرار دارند یعنی در دهان آنها هم دندان شیری و هم دائمی پیدا میشود. ما یک رشته تخصصی دیگه به نام دندانپزشکی کودکان داریم که تا سنین جوانی وضعیت دهان و دندان کودکان رو مدیریت میکنند. (ایمپلنت دندان با لیزر)
انواع دندان دائمی
تعداد دندانهای دائمی ۳۲ عدد بوده و نحوه شماره‌گذاری دندانها بر اساس این 32 عدد است. رشد آنها از شش ماهگی آغاز شده و تا بیست سالگی که دندان های عقل در می آیند ادامه دارد.
دندان پیش
دندان‌هایی که در وسط و قسمت جلویی دهان وجود دارند و به راحتی قابل دیدن هستند دندانهای پیشین نام دارند.۴ دندان پیشین در بالا و ۴ دندان در پایین قرار دارند.دندان های پیشین سطح صافی دارند و برای بریدن و خردکردن به کار می روند.
دندان نیش
چهار دندان نیش در مجموع در دهان وجود دارد که ۲ تای آنها در بالا و دو تای دیگر در پایین قرار دارند. این دندان های نوک تیز برای پاره‌کردن غذا و سوراخ کردن استفاده می شوند.
انواع دندان آسیای کوچک
هشت دندان کوچکی که دو به دو کنار دندان های نیش قرار می گیرند دندان های آسیای کوچک نامیده می شوند.
دندان آسیای بزرگ
به دوازده دندان که در چهار بخش انتهایی طرفین فک های بالا و پایین قرار می گیرند، دندان های آسیای بزرگ گفته می شود. همچنین به آنها دندان های اسیای اول، دوم، سوم (دندان عقل) هم گفته می شود.
دندان عقل
وقتی فرد به سن ۱۶ تا ۲۰ سالگی می رسد ۴ دندان آسیای بزرگ (آسیای بزرگ سوم) آنها در انتهای دهان شروع به رشد میکنند که با نام دندان عقل شناخته می شوند. این دندان ها در شماره گذاری دندان ها و در جویدن غذا نیز تأثیر بسزایی ندارند، اما بعضی افراد معتقدند که این دندانها در انسانهای اولیه برای جویدن و خرد کردن غذا به کار می رفته است.
از آنجایی که انسان به مرور تکامل پیدا کرده و به شکلی که در حال حاضر هست رسیده است فَک کوچکتری نسبت به انسان های اولیه دارد و رشد این دندان ها باعث به هم ریختگی در نظم دیگر دندان ها میشود و باعث آسیب رسیدن به دیگر دندان ها میشود و در راستای همین علت رشد آنها با درد زیادی هم همراه است. لذا در صورتی که این دندان ها شروع به خارج شدن کردن به پزشک مراجعه کنید .
دندان e کدام است؟
- دندان پيش مياني. كه بطور قراردادي با حرف A نشان داده مي شود.
- دندان پيش طرفي و يا B .
- دندان نيش يا C.
- دندان آسياي اول يا D.
- دندان آسياي دوم يا E.
تفاوت نام گذاری دندانهای شیری و دائمی چیست؟
هر کودک ٢٠ دندان شیری دارد. تعداد دندانها در بزرگسالی به ٣٢ می رسد، تعداد و نوع دندان ها در فک بالا و پایین یکسان است. در هر فک نیز تعداد و نوع دندان های نیمه راست و چپ مشابه هستند.
دندان شیری
فرآیند تشکیل دندانهای شیری از دوره جنینی آغاز میشود. بعد از تولد و حدود شش ماهگی نوزاد ظاهر میشوند.کودکان باید تا پایان سن سه سالگی ۲۰ عدد دندان شیری در دهان خود داشته باشند. (امپول دندان)
دندان دائمی
از حدود سن شش سالگی دندان دائمی در دهان کودکان شروع به تکامل و رویش می‌كند. دندانهای آسیاب اولین دندانهای دائمی هستند كه در دهان رشد میکنند. این دندانها در انتهای فک می‌رویند بدون آنكه دندانی لق شود و بیافتد. به تدریج دیگر دندانهای شیری بچه‌ها لق میشوند و می‌افتند. سپس به جای آنها دندانهای دائمی در می‌آیند. تا سن تقریبا ۱۲ سالگی دوره دندانی مختلط می‌باشد. یعنی در دهان هم دندان شیری و هم دائمی پیدا میشود.
| دندانهای شیری | دندانهای دائمی |
| چهار دندان جلویی کناری | چهار دندان جلویی کناری |
| چهار دندان جلویی وسطی | چهار دندان جلویی وسطی |
| چهار دندان نیش | چهار دندان نیش |
| – | چهار دندان آسیاب کوچک اول |
| – | چهار دندان آسیاب کوچک دوم |
| چهار دندان آسیاب بزرگ اول | چهار دندان آسیاب بزرگ اول |
| چهار دندان آسیاب بزرگ دوم | چهار دندان آسیاب بزرگ دوم |
| – | چهار دندان عقل |
نحوه نوشتن شماره دندان در نسخه چگونه است؟
دندانپزشک ابتدا جهت و موقعیت دندان رو با کمک علائم این شکلی مشخص میکنه( └┘). مثلا اینا فک بالا سمت راست و چپ رو مشخص میکنه. بعد در کنارش شماره دندان رو میذاره مثلا └۸ یعنی دندان عقل فک بالا در سمت راست. (عوارض چسب ارتودنسی)
سخن پایانی
شما در این مقاله با نام گذاری و شماره‌گذاری دندانها آشنا شدید. همچنین از اهمیت شماره گذاری دندان و نحوه نوشتن شماره دندان در نسخه آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
تاخیر در رویش دندان دائمی و افتادن دندان شیری نشان دهنده بیماری یا مشکل پیچیده ای در بدن نیست. به هر حال اگر تا سن 8 سالگی هیچ کدام از دندان های شیری نیوفتادند باید به متخصص دندانپزشک اطفال مراجعه کنید. این نکته را به یاد داشته باشید رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان بسیار مورد اهمیت است و باید از زمانی که دندان های شیری در دهان رویش پیدا کردند آن ها را مسواک زد. استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان مخصوص کودکان که حاوی فلوراید است پیشنهاد می شود. عدم رعایت بهداشت دندان های شیری می تواند یکی از علل تاخیر در رویش دندان های دائمی نیز باشد.
بهترین سن برای کشیدن دندان عقل در سنین زیر 20 سالگی است زیرا ریشه دندان عقل قطور نشده و براحتی قابل کشیدن است. البته کشیدن دندان عقل محدودیت سنی خاصی ندارد اما در سنین بالا ممکن است عوارض خاص و بیشتری را به همراه داشته باشد. زمانی که سن افراد بیشتر می شود، ریشه دندان عقل قطور تر شده و کشیدن آن به نسبت سخت می شود. همچنین در سنین بالا سرعت التیام استخوان و لثه کمتر است به همین دلیل احتمال آسیب به استخوان فک و درد بعد از جراحی دندان عقل وجود دارد.
