پروتز (prosthesis) عبارت از مصنوعی است که جایگزین عضو از دست رفته می گردد. به صورت کلی وظایف آن عضو را به عهده می گیرد. مانند چشم مصنوعی، پای مصنوعی، دست مصنوعی و یا دندان مصنوعی. برای ساختن هرگونه، نیاز به علم و هنر ساخت پروتز (Prosthetics) می باشد. در دندان پزشکی علم و هنر ساخت پروتز های دندان (Prosthodontic) رشته خاصی را بخود اختصاص داده است. دندانپزشکانی که در این علم و هنر تبحر خاصی یافته اند پروتزیست (prosthesis) می نامند.
پروتز ها به دو صورت ثابت و متحرک وجود دارند. پروتز ثابت مانند تاج، روکش، بریچ یا پل می باشد که پس از نصب با چسب یا پیچ چسبانده می شود. امکان جابه جایی ندارد و فقط توسط دندان پزشک برداشته می شود. به همین خاطر به آن پروتز ثابت می گویند. پروتز متحرک همان دندان مصنوعی است که به آن دست دندان هم می گویند. بیمار می تواند دراین روش خود آن را از دهان خارج کرده و یا دوباره داخل دهان بگذارد.
فهرست مطالب
اهداف ساخت پروتزهای دندانی:
- برگرداندن توانایی‌هایی که فرد از دست می‌دهد مانند قدرت در تکلم و جویدن
- افزایش اعتماد به نفس افراد که بر اثر نبود دندان و تاثیر منفی بر چهره کم شده است.
- پیشگیری کردن از بیماری‌های هاضمه
- ایجاد تعادل بین فک، دستگاه جونده و عضله‌های صورت
- بازگردان زیبایی به چهره
انواع پروتز دندان
- پروتز ثابت
- پروتز متحرک
- ایمپلنت دندان
پروتز دندان ثابت
پروتز ثابت دندان همان چیزی است که در بین عموم جامعه با عنوان روکش دندان مرسوم است. پروتز ثابت خود بر دو نوع است :
روکش تک واحدی دندان (single dental crown)
معمولا دندان زمانی نیاز به روکش دارد که به علتی ساختار دندان ضعیف شده و نیاز به حفاظت و حمایت با روکش دارد و یا بعضا دلایل زیبایی لزوم وجود روکش را منجر می شود. گاهی به دلیل نقص عملکرد دندان ( مشکلات فانکشنال ) ، روکش به کمک سیستم جویدن و مضغ فرد می آید. که البته توضیحات مبسوطی در این زمینه در سری مقالات سایت از جمله روکشهای دندانی و پروتز ثابت موجود است.
بریج دندان
بریج دندان، یکی دیگر از انواع پروتز دندان ثابت است. از این نوع پروتز دندان زمانی استفاده میشود که بیمار یک یا تعداد بیشتری از دندان های خود را از دست داده و تعدادی دندان در جلو و عقب دهان از بین رفته، باقی مانده باشد. با تراش دو دندان مجاور ناحیه خالی، یک پل بین دندان های پایه زده میشود. بنابراین ناحیه خالی از دندان پر شده و فرد برای جویدن غذا دیگر مشکلی نخواهد داشت.
پروتز دندان متحرک
گاهی نمی توان از پروتز دندان ثابت برای جایگزینی دندان های از دست رفته استفاده کرد. در چنین شرایطی، دندانپزشکان استفاده از پروتز دندان متحرک را تجویز می کنند. همان طور که از نام پروتز دندان متحرک و عکس پروتز دندان مشخص است، این پروتزهای دندانی را می توان به راحتی داخل دهان گذاشت و یا برداشت. پروتز دندانی متحرک بین سالمندان بسیار محبوب است؛ اما این بدین معنا نیست که جوانان از آن استفاده نمی‌کنند. پروتز دندان متحرک به ۳ دسته تقسیم می شوند:
اوردنچر
اوردنچر بر روی دو یا چند پایه ایمپلنت قرار میگیرند. دارای قسمتی به نام اتچمنت هستند که برای ثابت شدن بر روی پایه های ایملنت قرار میگیرد. این پروتز ها در موارد بی دندانی کامل استفاده می شود اوردنچر را می توان از دهان بیرون آورد و تمیز کرد. از مزایای این روش این است که اوردنچر همیشه در دهان ثابت است. هنگام غذا خوردن جا به جا نمی شود و شباهت زیادی به دندان های طبیعی دارد.
پروتز دندانی پارسیل (partial prosthesis)
آن چیزی که در بین عموم جامعه با عنوان « دندان تکه ای » موسوم است همین نوع از انواع پروتز هستند. پروتز پارسیل خود انواع گوناگونی دارد: برای مثال پروتزهای پارسیل تمام آکریل ( فلیپر ) ، معمولا به عنوان یک درمان موقتی در بسیاری از موارد مورد استفاده قرار می گیرند.
نوع دیگر پروتزهای پارسیل پروتزهای کرم کبالت است که از قدیم الایام به عنوان درمان بی دندانیها با انتهای آزاد ( کسانی که دندانهای خلفی دندانهای عقبی خود را از دست داده اند و دندانی جهت پایه برای پروتز ثابت ندارند ) یا کسانی که به هر دلیل نمیخواهند از پروتز ثابت دندان استفاده کنند مورد استفاده قرار می گرفته است. این انواع پروتز شامل ترکیب آکریل ( بخش صورتی دست دندان « لثه پروتز ») و آلیاژ فلزی هستند کهکه بخش عمده آن را کرم و کبالت شامل میشود .
معمولا به علت فلزی بودن گیره ها ظاهری نا خوشایند دارند. به همین علت امروزه انواع دیگری از پروتز پارسیل طراحی شده که بخش فلزی آن نیز به صورت رنگ دندان میباشد و به آنها پروتز پارسیل felexite گفته میشود.
دندان مصنوعی
دندان مصنوعی کامل به دو صورت “معمولی” یا “فوری” تهیه میشود. دندان مصنوعی معمولی پس از کشیدن دندان‌ها و التیام یافتن لثه‌ها، تقریباً 8 تا 12 هفته بعد از کشیدن دندان‌ها در دهان قرار داده میشود.
اما دندان مصنوعی فوری از قبل تهیه میشود و به محض کشیدن دندان‌ها در دهان قرار میگیرد تا بیمار در زمان انتظار برای التیام یافتن لثه‌ها بدون دندان نباشد. البته چون استخوان‌ها و لثه‌ها به مرور زمان، به ویژه در زمان التیام یافتن منقبض میشود، نقطه ضعف دندان مصنوعی فوری این است که در این مدت به دستکاری و تنظیم بیشتری نیاز دارد. بنابراین دندان مصنوعی فوری معمولاً راه حلی موقتی است که تا زمان تهیه دندان مصنوعی اصلی مورد استفاده قرار میگیرد.
برای ساخت دندان مصنوعی باید از مواد مرغوبی استفاده شود. برای مشاهده قیمت مواد پروتزی می‌توانید روی قسمت رنگی کلیک کنید. البته اگر به مواد قالبگیری نیاز داشتید، می‌توانید برای خرید مواد قالبگیری دندان روی قسمت رنگی کلیک کنید.
نقش پروتز دندان کامل یا پارسیل با لثه نرم چیست؟
در واقع لثه نرم به صورت یک لایه با ضخامت ۱-۲ میلی متری در زیر لثه سخت پروتز به مدت کوتاه استفاده می شود تا تورم یا التهابات لثه بیمار برطرف شده و بستر مناسبی برای دریافت پروتز با لثه سخت فراهم شود.
اگر پروتز دندان با لثه نرم قرار باشد که به طور دایم مورد استفاده قرار بگیرد، هرچند در ابتدا استفاده از آن بسیار راحت تر است اما نه تنها کارآیی آن بسیار پایین تر است بلکه باعث تخریب بافت لثه باقیمانده در دهان فرد میشود. در عین حال تمیز نگه داشتن پروتزهای قابل انعطاف (لثه نرم) بسیار سخت تر است و احتمال رشد انواع باکتریها و قارچها در خلل و فرج آنها زیاد است.
سوالات متداول
پروتز کامل متحرک، روی لثه را می پوشاند و همین مسئله باعث می شود که به خوبی در فک پایین ثابت نشود. این مسئله بیشتر علت ناراضی بودن افراد از این نوع پروتز است. چگونه می توان این نقص را جبران کرد؟ اگر دو ایمپلنت در دهان بیمار قرار بگیرد، می توان از آنها برای بهبود ثبات پروتز استفاده کرد. نتیجه این کار بالا رفتن اعتماد به نفس و راحت تر بودن بیمار است. زیرا با این کار فعالیت هایی مانند حرف زدن، غذا خوردن و حتی خندیدن ساده تر می شود. و در نتیجه موجب ایجاد احساس خوشایندی میشود که گویی پروتز دندان ان فرد قسمتی از خود فرد شده است.
دندان های مصنوعی تنها جایگزینی برای دندان های از دست رفته نیستند بلکه بافت لثه و استخوان ازدست رفته را نیز پوشش میدهند و ظاهری مناسب را ارائه میکنند. این مسئله خصوصا در افرادی که تحلیل زیادی در استخوان و لثه ها داشته اند، بسیار مهم است. در این افراد تنها با درمان ایمپلنت نمیتوان همه این بافتها را به نحو مطلوب بازسازی کرد. نگهداری و تمیز کردن پروتز های متحرک راحت تر است و این برای کسانی که مشکل مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را دارند یک مزیت است. این پروتز ها سازگارترند و در صورت از دست دادن دندان های بیشتر میتوان با تغییرات جزیی در طراحی انها دندانهای جدید از دست رفته را نیز پوشش داد. در نهایت این پروتز ها به طور کلی ارزانتر هستند.
