هنگامی که بیمار به دندانپزشک مراجعه می‌کند، دندانپزشک به احتمال زیاد به گلو، زبان، دهان و لثه‌های فرد نگاه می‌کند. با بررسی دندان‌های شل، جستجوی علائم بیماری لثه ، معاینه لثه‌ها، معاینه زبان، جستجوی شواهد تصویری پوسیدگی دندان، بررسی دندان‌های شکسته، بررسی لکه‌های روی دندان، وضعیت دهان و دندان های فرد قابل ارزیابی است. تمام این معاینات، به طور مستقیم و غیرمستقیم، شامل استفاده از طیف وسیعی از تجهیزات دندانپزشکی است. برای معرفی تجهیزات دندانپزشکی باید اضافه کنیم “تمامی ابزاری که متخصصان دندانپزشکی برای ارائه خدمات مراقبت از دهان و دندان بیماران استفاده می‌کنند” میشود. این شامل ابزارهایی برای برداشتن، ترمیم، معالجه، دستکاری یا معاینه دندان‌ها می‌باشد.
کیفیت تجهیزات دندانپزشکی به منظور ارائه خدمات مراقبتی با کیفیت به بیماران، بسیار مهم است. اگر نگاهی به بازار بیندازیم، انواع مختلفی از تامین کنندگان و فروشگاه تجهیزات دندانپزشکی، محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب را ارائه می‌دهند. با این حال، با توجه به حساسیت درمان دندانپزشکی، تجهیزات باید از تامین کنندگان سطح بالا و مورد اعتماد در بازار مراقبت از دندان تهیه شوند. در ادامه با اسم تجهیزات دندانپزشکی نیز آشنا خواهیم شد.
فهرست مطالب
معرفی تجهیزات مطب دندانپزشکی
تجهیزات دندانپزشکی را میتوان به تجهیزات بزرگ دندانپزشکی و تجهیزات کوچک تقسیم بندی کرد. تجهیزات بزرگ دندان پزشکی برای درمان صحیح مسائل دندانپزشکی مورد نیاز است. به محض ورود بیمار میتوان تجهیزات بزرگ را در مطب یا اتاق دندانپزشکی مشاهده کرد. در ادامه به اختصار نام تجهیزات دندانپزشکی موجود در هر مطبی را با هم مرور می‌کنیم: دستگاه ایمپلنت دندان، دستگاه‌های استریلیزاسیون، دستگاه‌های سفید کننده دندان، دستگاه اشعه ایکس دندان، کمپرسورهای دنداپزشکی، تمیز کننده اولتراسونیک دندانپزشکی، صندلی دندانپزشکی و چراغ‌های LED است.
معرفی و بررسی صندلی دندانپزشکی – یونیت (Dental Unit)
صندلی دندانپزشکی یک وسیله پزشکی مخصوص است که برای حمایت از کل بدن بیمار، مانند یک تختخواب طراحی شده است به طوری که دندانپزشک می تواند بیماران را تقریبا در هر موقعیت قرار دهد. همانطور که از نام آن مشخص است، تنها مکانی که این وسیله را پیدا می‌کنید در مطب‌های دندانپزشکی است و برای کمک به دندانپزشک در انجام معاینات، استخراج و جراحی‌های دهان استفاده میشود.
هر یونیت از بخش های زیر تشکیل شده است:
- صندلی
- جعبه باكس
- چراغ روشن
- كراشوار (لیوان پركن- دستشویی و ساكشن)
صندلی:
- از نظر ساختار و فیزیک تولید صندلی ها در سه تایپ Z – X – U یا I تقسیم بندی می شوند.
- بیشتر كارخانجات به دلیل آسان بودن تولید از روش اول استفاده می كنند. بعضی از كارخانجات نیز به این دلیل كه قدرت و استحكام صندلی در نوع دوم بیشتر است از این فیزیک برای تولید استفاده می كنند.
صندلی جزو وسایل پر استفاده در دندانپزشکی‌هاست که جنس و نوع آن بر قیمت تجهیزات دندانپزشکی تاثیر دارد. هر صندلی دارای دو موتور می باشد. یك موتور برای قسمت نشیمن گاه و بالا و پائین كردن و موتور دیگر جهت جابجایی پشتی مورد استفاده قرار می گیرد. برای راحتی كار دندانپزشک علاوه بر قابلیت انتخاب position های مختلف، دو mode در صندلی ها به نام های Zero position و Over position پیش بینی می شود. Zero position حالتی است كه صندلی به پائین ترین حالت خود رسیده و پشتی نیز به حالت 90 درجه برمی گردد و Over position نیز حالتی است كه صندلی به بالاترین ارتفاع و پشتی نیز به حالت خوابیده یا 180 درجه نسبت به نشیمن گاه می رسد.
معرفی کراشوار یکی از تجهیزات یونیت دندانپزشکی
یونیت و کراشوار برای تجهیز مطب دندانپزشکی بسیار ضروری است. بخشی از یونیت که بیمار میتواند توسط آن دهان خود را بشوید. از یک کاسه چینی با قابلیت جدا شدن تشکیل شده است که این جداشوندگی باعث سهولت در استریل و تمیز کردن آن میشود. لوله‌ای که درون کراشوار قرار دارد، آب را داخل کاسه باز می‌کند. باز و بسته شدن آب توسط تابلت یا سایت نرس کنترل میشود. برای اینکه در زمان تخلیه آب دهان اطراف آن آلوده نشود، کراشوار باید گودی مناسبی داشته باشد. یک کراشوار خوب در اثر مواد دندانپزشکی یا ضدعفونی تغییر رنگ نمی‌دهد. کراشوارها معمولا از جنس پلاستیکی، چینی و سنگی و….. می‌باشد. آب کراشوار از طریق منبع دخیره آب یا از آب شیر تامین میشود. با پیشرفت تکنولوژی امکان استفاده از آب گرم نیز ممکن شده است.
دریل، سرنگ دندان و قالب‌ها
دریل (Dental Drill) به منظور ایجاد حفره‌هایی در دندان استفاده میشوند. دریل از انواع تجهیزات دندانپزشکی پر استفاده است که در واقع این وسیله ابزاری است که میتواند با سرعت ۲۵۰ هزار دور در دقیقه بچرخد و در عملیات‌های عصب کشی و تراش دادن دندان‌ها استفاده شود. (آشنایی با دریل گیتس و پیزو ریمر)
سرنگ (Dental syringe) از دیگر انواع تجهیزات دندانپزشکی هستند که به منظور بی‌حس نمودن دندان‌ها در زیر دهان استفاده میشوند. این وسیله ساختاری بلندتر از سرنگ‌ها و سوزن‌های معمولی دارد و میتواند به خوبی مواد بی‌حسی را به بخش‌های مختلف دهان و دندان‌های شما تزریق کرده و با این کار، دندانپزشک میتواند کار خود را برای درمان دندان‌های شما شروع کند.
قالب (Mould) از جمله لوازم پرکاربرد دندانپزشکی است که برای درمان روکش دندان یا محافظ آن به کار گرفته میشوند. این تجهیزات از فریم‌های نرم تشکیل شده که میتواند بر روی دهان و دندان قرار گرفته و به عنوان قالب مانند شکل دندان های شما جایگزین آن شوند.
معرفی آینه دهان و انبرک پرکاربردترین تجهیزات دندانپزشکی (Dental Mirror)
آینه‌های دهان از جمله لوازم متداول برای دندانپزشکی است که با این حال برای درک بهتر وضعیت دندان ها بسیار موثر می باشد. در واقع آینه های دهان، وسایلی با ابعاد کوچک هستند که می توانند:
- به دندانپزشک این امکان را می دهند تا بتواند وضعیت دندان ها را با استفاده از آینه مورد نظر مشاهده کند. این ابزار می تواند در قسمت هایی که به سختی می توان دسترسی داشت، بسیار کاربردی باشد.
- بررسی پوسیدگی و مشکلات دهان می تواند به کمک این ابزار به راحتی انجام شده و دیگر نیاز به جابه جایی زبان و یا دخالت دست برای مشاهده بهتر دندان ها نمی باشد.
- انبرک یا کاوشگر دندان، وسیله ای به ظاهر ترسناک است که می تواند برای یافتن بیماری های لثه مفید باشد. این وسیله یک دسته بلند داشته و قلاب تیزی در قسمت بالای آن می باشد. کاربرد این نوع وسیله از انواع تجهیزات دندانپزشکی خانگی مربوط به تراشیدن پلاک های روی دندان و جرم ها می باشد.
دستگاه ساکشن دندانپزشکی (Dental Suction Motor)
ساکشن یکی از دستگاه‌هایی است که کاربرد عمومی‌تری نسبت به سایر وسایل دندانپزشکی دارد، در حقیقت کارکرد این دستگاه شبیه جاروبرقی است و آب و مایعات داخل دهان بیمار را در زمان معاینه و انجام خدمات دندانپزشکی تخلیه می‌کند. این دستگاه‌ها دارای قدرت مکش متفاوتی است برای مثال در عمل‌های جراحی مربوط به لثه و یا جراحی دندان عقل معمولا از ساکشن‌های قوی‌تری برای تخلیه کامل خون از دهان بیمار استفاده میشود.
معرفی تجهیزات دندانپزشکی قابل حمل (Dental portable equipment)
امروزه شاید كمتر كسی وجود داشته باشد كه تجربه استفاده از وسایل همراهی همانند موبایل را نداشته و به مزایای استفاده از آن در شرایط مختلف واقف نباشد. در دنیای امروز وسایلی از این دست با همه مشكلاتشان، جزئی از زندگی انسان شده اند و روز به روز نیاز به انها بیشتر احساس می گردد. با این مقدمه می توان استفاده از سایر امكانات موجود در محیط اطرافمان را كه به گونه ای با حرفه ما ارتباط تنگاتنگی دارند، در كنار خود و به عنوان یك همراه همیشگی در همه جا تصور نمود تا در آینده ای نه چندان دور لزوم استفاده از آنها نیز همانند سایر وسایلی كه شاید فكر آن نمی رفت كه روزی اینگونه مورد استفاده قرار گیرند، احساس گردد.
تجهیزات دندانپزشكی پرتابل، تجهیزاتی قابل حمل و با قابلیت های خاص هستند و امكان استفاده از آنها در شرایط مختلف وجود خواهد داشت. به علت اینكه در اكثر موارد اینگونه تجهیزات كم حجم و در ابعاد كوچك ساخته می شوند، شاید این باور اشتباه وجود داشته باشد كه كارائی و راندمان آن ها نیز به همان نسبت كم بوده و عملا در بسیاری از موارد هیچ كاربرد خاصی ندارند، در حالی كه استفاده كنندگان از این تجهیزات، هیچ گونه كمبودی را در هنگام كار با این دستگاه ها احساس نمی كنند.
به عبارت دیگر به همان اندازه كه می توان یک یونیت دندانپزشكی را كامل و با تمام امكانات تهیه كرد، این مجموعه قابل حمل را نیز می توان با تمام امكانات تجهیز نمود. معرفی تجهیزات دندانپزشکی پرتابل به سادگی باز شده و آماده برای كار می شوند و در پایان كار نیز به همان سادگی جمع شده و جهت استفاده مجدد، از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال می یابند. توسط این تجهیزات می توان در مدت زمان كمی، یك اتاق ساده و معمولی را به یك محیط مناسب و حرفه ای برای دندانپزشك تبدیل نمود. انتخاب انواع مختلف و سطح دسترسی به امكانات بیشتر در اختیار دندانپزشك بوده و متناسب با نیاز كاری خود، می تواند یک مجموعه مناسب را تهیه نماید.
آنگل دندانپزشكی – جزو پرکاربردترین لوازم مطب (Dental Angel)
قسمت های مختلف تشکیل دهنده آنگل شامل:
- هد یا سر آنگل دارای کاتریج
- ورودی و خروجی آب.لازم به ذکر است که در بعضی از مدل های آن مجرای آب قرارداده نشده است.
- پوسته که باعث حفاظت و نگهداری از متعلقات اطرافش است.
اجزای داخلی آن شامل متحرک های منتقل کننده نیرو از میکرو موتور به هد و در آخر به فرز است.برای نمونه ای از این متحرک ها میتوان به دنده های کاتریج و دنده های منتقل کننده نیرو از شفت چاکدار به کاتریج اشاره کرد.این متحرک ها به دلیل اصطکاک به مرور زمان کوتاه میشوند و از هم فاصله میگیرند.درنتیجه باید مدام روغن کاری شوند.درصورت کوتاه شدن قطعه تا زمان تعویض آن باید از کار کردن با آن خودداری شود.
- تبدیل و نسبت دور ایرموتور به آنگل 1 به 1 است،هنگامی که نوار آبی باشد.
- تبدیل و نسبت دور ایرموتور به آنگل 1 به 5 است،هنگامی که نوار قرمز یا نارنجی باشد.
- دور موتور کاهش می یابد و نسبت ها 2به1 ، 4به1 ، 10به1 ، 20به 1 و 40به1 خواهد بود،هنگامی که نوار سبز باشد.
- دور موتور کاهش می یابد و نسبت ها 22به1 ، 25به1 خواهد بود،هنگامی که نوار مشکی باشد.از این آنگل اکثرا در جراحی و ایمپلنت استفاده میشود.
- هندپیس های جراحی که به صورت مستقیم است همیشه نسبت دور ایرموتور به آن 1 به 1 است.
برای مشخص کردن دور ایرموتور به آنگل میتوان به نواری رنگی که معمولا در انتهای آنگل قرار دارد نگاه کرد.
الواتور (Elevator)
در خارج کردن دندان یا ریشه های دندانی، از این وسیله برای لق نمودن دندان از طریق قطع اتصالات بافت نرم (لثه) و هم چنین اتصالات دندان و استخوان اطراف آن استفاده می شود. به این ترتیب دندان در محل خود مقداری شل شده و راحت تر خارج خواهد شد. انواع مختلفی از الواتورها با کاربردهای مختلف و شکل سر متفاوت وجود دارند. رایج ترین الواتور، الواتور مستقیم Straight Elevator می باشد.
لیست لوازم و تجهیزات پرکاربرد در دندانپزشکی
ابزار معاینه
- پنس: وسیله ای انبر مانند برای قرار دادن پنبه و سواب یا دیگر مواد ها داخل دندان و دهان به کار می رود
- سوند: برای معاینه یا تراشیدن سطحی به کار می رود. در انواع یک طرفه یا دو طرفه ساخته می شود.
- تیغه برش
وسایل دستی برش دهنده: بیل مانند و برای آماده سازی کف حفره دندانی قبل از ترمیم به کار می رود. ( شامل: Chisel, Hatchet, Hoe, Angel former, Excavator, Gingival Margin Trimmer)
معرفی تجهیزات دندانپزشکی و وسایل ترمیم: این ابزار معمولا دو وسیله هستند که برای شکل دادن به مواد، قالب گیری، کارو کردن و ایجاد کنتور به کار می روند. (شامل: Composite Placement Instrument, Amalgam Carrier, Carver, Burnisher, Articulator Paper And Forceps)
- آینه: برای دیدن نقاط پشتی و غیر قابل دید دندان ها
- پروب پریودنتال: برای اندازه گیری عمق پاکت پرودنتال به کار برده می شود.
- اسپاتول: برای مخلوط کردن مواد و قالب گیری به کار می رود.
- قیچی های ترمیمی برای روکش و بریج
- Dappen Dish: ظروف کاسه ای شکل برای ریختن و مخلوط کردن مواد
- Liner Applicator: ابزاری برای قرار دادن لاینر در نواحی پوسیده دندان
آشنایی با تجهیزات دندانپزشکی
وسایل روتاری: شامل Handpieces یک دریل قدرتمند، Low-speed Handpieces، High-speed Handpieces، Electric Handpieces، Ultrasonic Handpieces برای برداشتن جرم از روی دندان ها، Laboratory Handpieces
- فرزها: برای برداشتن پوسیدگی ها. شامل Cutting Burs, Finishing Burs, Dimond Burs, Surgical Burs, Laboratory Burs
- اسکالر: برای برداشتن جرم ها و پلاک های دندانی
- سرنگ دندان: فلزی و برای تزریق مواد بی حسی به دهان
- قالب: برای قالب گیری از فک بالا و پایین
- مته‌ها: برای تراش دندان و برداشتن پوسیدگی
نام وسایل دندانپزشکی به انگلیسی
تا به این مرحله متوجه شدیم که تجهیزات دندانپزشکی چیست اما گاها اسم تجهیزات دندانپزشکی به انگلیسی فراموش میشود. از این لینک برای یافتن ابزار مد نظر خود استفاده کنید. (لینک کمکی)
سوالات متداول
دستگاه ایمپلنت دندان، دستگاه‌های استریلیزاسیون، دستگاه‌های سفید کننده دندان، دستگاه اشعه ایکس دندان، کمپرسورهای دنداپزشکی، تمیز کننده اولتراسونیک دندانپزشکی، صندلی دندانپزشکی و چراغ‌های LED است.
به صورت کلی ابزار مورد نیاز شامل: تجهیزات معاینه، تجهیزات یونیت و صندلی بیمار، تجهیزات اندو یا پروتز که بنابر نیاز و تخصص دندانپزشکی کمی متفاوت است.
