پودر استخوان چیست و چه کاربردی در دندانپزشکی دارد؟

ایمپلنت دندان یک روش عالی برای جایگزین کردن دندان از دست رفته است. طی چند سال گذشته مواد و تکنیک‌های مورد استفاده در ایمپلنت دندان پیشرفت قابل توجهی کرده است و مزایای ایمپلنت های دندانی نیز غیرقابل انکار هستند. تکنولوژی کاشت ایمپلنت نیاز به استخوان فک مستحکم با تراکم کافی دارد. به همین علت در شرایطی که استخوان فرد تحلیل رفته باشد یا تراکم کافی نداشته باشد از پودر استخوان برای پیوند استخوان فک استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی کامل‌تر موضوع خواهیم پرداخت:

*تذکر این مقاله بر اساس مطالب علمی به‌روز نوشته شده است. همچنین از اصطلاحات تخصصی زیادی در تالیف آن استفاده شده.*

---

فهرست مطالب

• پیوند استخوان
• نقص استخوانی
• مواد پیوند دهنده با پایه سرامیکی
• مواد پیوند دهنده با پایه پلیمری
• کاربرد پودر استخوان در دندانپزشکی
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

پیوند استخوان

پیوند استخوان یک عمل جراحی است که نقص استخوانی با مواد موجود در بدن خود بیمار یا یک ماده مصنوعی و سنتیک جایگزین و بازسازی می‌شود. بافت استخوان توانایی بازسازی کامل را دارد. وقتی استخوان طبیعی رشد می‌کند، به طور کلی مواد پیوند را به طور کامل جایگزین می‌کند و در نتیجه یک منطقه کاملاً یکپارچه از استخوان جدید ایجاد می‌شود.

انواع پیوندها

اتوگرفت (Autograft):

ماده پیوندی از بدن خود فرد گرفته می‌شود. بطور معمول منابع عبارتند از استخوان فکین (مثلا سمفیز ، راموس و…)، ستیغ الیاک، دنده ها و…

آلوگرفت (Allograft):

در آلوگرفت نیز استخوان از انسان گرفته می‌شود با این تفاوت که از فردی غیر از فرد دریافت کننده پیوند برداشت می‌شود.

زنوگرفت(Xenograft):

در زنوگرفت ، ماده پیوندی از بدن حیواناتی از دیگر گونه‌ها ، غیر از انسان‌ها ، استخراج می‌شود.

پیوندهای آلوپلاستیک:

پیوندهای آلوپلاستیک ممکن است از هیدروکسی آپاتیت ، یک ماده معدنی طبیعی (جز معدنی اصلی استخوان) ساخته شده باشد. هیدروکسی آپاتیت یک پیوند مصنوعی استخوان است. به دلیل خاصیت القای استخوان سازی، سختی کافی در حال حاضر بیشترین استفاده را دارد.

برخی از پیوندهای مصنوعی استخوان از کربنات کلسیم ساخته شده‌اند، که امروزه کاربرد آنها کاهش یافته است. چرا که به احتمال زیاد در طولانی مدت تحلیل می‌رود و استخوان را مستعد شکستن کند. امروزه اغلب از ترکیب تری کلسیم فسفات و هیدروکسی آپاتیت استفاده می‌شود که موجب القای استخوان سازی ، تجمع استخوان و قابلیت جذب مجدد را فراهم می‌کند.

---

نقص استخوانی

ریج آلوئولار، در نتیجه ضربه، عفونت (پری اپیکال یا پریودنتال)، جراحی یا ناهنجاری های مادرزادی ایجاد می‌شود. مقدار ناکافی استخوان به دلیل از دست دادن دندان است که منجر به تحلیل سریع استخوان آلوئول به دلیل عدم تحریک داخل استخوانی توسط PDL می‌شود. به عنوان مثال پنوماتیزاسیون سینوس فک بالا و یا کاش ارتفاع و عرض ریج آلوئول به دنبال از دست دادن دندان اتفاق می افتد. در موارد این چنینی قبل از هرگونه درمان ایمپلنتی پیوند استخوان ضروری است.

اهداف جایگزینی استخوان:

• باز سازی فانکشن و زیبایی
• حفظ کانتور
• از بین بردن فضای مرده
• کاهش خطر عفونت بعد از جراحی ها
• تقویت بهبود استخوان و بافت نرم

---

مواد پیوند استخوان با پایه سرامیک (پودر استخوان ceramic-based)

بیشتر مواد پیوند استخوان موجود در بازا شامل سرامیک‌ها ، به تنهایی یا در ترکیب با مواد دیگر (سولفات کلسیم، گلاس بیواکتو و کلسیم فسفات) هستند. استفاده از سرامیکی مثل کلسیم فسفات، استفاده از هیدرکسی آپاتیتی است که خاصیت داربستی یکپارچه کردن و گاها خاصیت القای فرایند استخوان ساز را دارد.

OsteoSet قرص سولفات کلسیم است که برای پر کردن نقص استخوانی استفاده می‌شود. تقریباً در عرض ٦٠ روز از بین می‌رود.
انواع مختلف کلسیم فسفات عبارتند از: تری کلسیم فسفات، هیدروکسی آپاتیت مصنوعی و هیدروکسی آپاتیت مرجانی، در خمیرها، ماتریس‌های جامد و گرانول‌ها موجود است.

از جمله این محصولات فسفات کلسیم می توان به Bio-Oss و OsteoGraft اشاره کرد. هر دو محصول از هیدروکسی آپاتیت استفاده می کنند ، یا به عنوان یک ذره (Bio-Oss) یا به عنوان بلوک و ذرات (OsteoGraft). Pro-Osteon محصولی منحصر به فرد بر پایه مرجان های دریایی است که مزیت این ماده ساختار مرجان است که شبیه استخوان ترابکولار است.

گلاس Bioactive (بیوگلاس) سیلیکاتی است که از نظر بیولوژیکی فعال است. دارای مدولوس بالا و ماهیت شکننده‌ای دارد. این ماده در ترکیب با پلی متیل متاکریلات برای تشکیل سمان بایواکتیو استخوان و یا با ایمپلنت‌های فلزی به عنوان پوشش برای تشکیل یک لایه فسفات کلسیم استفاده شده است. همچنین پیوند شیمیایی ایمپلنت‌ها به استخوان اطراف را تسهیل می‌کند.

---

مواد پیوند استخوان با پایه پلیمری (پودر استخوان polymer-based)

این گروه را می توان به ٢ گروه پلیمرهای طبیعی و پلیمرهای مصنوعی تقسیم کرد. طبقه بندی دیگر بر اساس انواع تجزیه پذیر و غیر قابل تجزیه استوار است. جایگزین های پیوند استخوان بر پایه پلیمر شامل موارد زیر است:

1. Healos یک محصول طبیعی با پایه پلیمری است ، یک ترکیب پلیمر و سرامیک متشکل از الیاف کلاژن پوشیده شده با هیدروکسی آپاتیت بوده و برای اتصالات نخاعی مفید واقع شده است.
2. Cortoss محصولی باپایه رزینی تزریقی است که برای نواحی تحت لود(فشار) کاربرد دارد.

پلیمرهای مصنوعی تجزیه پذیر ، مانند پلیمرهای طبیعی که توسط بدن ریزورب می شوند. فایده این امر این است که ، بدن قادر است خود را به طور کامل و بدون باقی ماندن اجسام خارجی بهبود بخشد.

عوامل رشد (growth factors)

پیوندهای تقویت شده با فاکتورهای رشد با استفاده از فناوری DNA نوترکیب تولید می‌شوند. آنها از فاکتورهای رشد انسانی یا مورفوژن (BMPs در رابطه با یک ماده حامل مانند کلاژن) تشکیل شده‌اند.

این عوامل مسئول تنظیم فعالیت سلولی هستند. فاکتورهای رشد به گیرنده های سطح سلول متصل می شوند و باعث تحریک محیط درون سلولی می‌شوند. ترکیب و فعالیت همزمان بسیاری از عوامل منجر به تولید کنترل شده و باز جذب استخوان می‌شود. این عوامل، موجود در ماتریکس خارج سلولی استخوان، شامل TGF-beta، فاکتورهای رشدی شبه انسولین I و II ، PDGF ، FGF و BMPs است.

افزودن TGF-beta و BMP-2 ، BMP-4 و BMP-7 به محیط کشت سلول‌های بنیادی همچنین می تواند سلول‌های بنیادی را به سمت تبار استخوان ساز (استئوبلاست ها)تمایز دهد. همچنین سلول‌های بنیادی مزانشیمال تحت تاثیر بیوسرامیک‌های فعال، به سلول‌های استئوبلاست تمایز می‌یابند.

---

خرید پودر استخوان

دندانپزشکان حاذق می‌دانند که استفاده از پودر مناسب برای پیوند تا چه حد ضروری است. به علاوه انتخاب پودر مناسب باعث می‌شود تا در مراحل بعد عمل ایمپلنت آسان‌تر انجام شود. همچنین پایداری و دوام بیشتری نیز خواهد داشت. برای خرید پودر استخوان می‌توانید روی قسمت رنگی کلیک کنید. در ادامه چند نمونه از محصولات موجود در فروشگاه پیشرودنت معرفی شده است.

---

موارد کاربرد پودر استخوان در دندانپزشکی

پودر استخوان به عنوان یکی از مهمترین مواد بازسازی کننده استخوان شناخته می‌شود. اما کاربردهای دیگری نیز دارد:

لیفت سینوس

پنوماتیزاسیون سینوس ماگزیلاری، که در اثر کشیدن زود هنگام دندان‌ها اتفاق می‌افتد، باعث کاهش اجزای عمودی استخوان می‌شود. لیفت سینوس ماگزیلا روشی است که امروزه معمولا برای افزایش حجم بافت سخت قبل از قرار دهی ایمپلنت در ناحیه خلفی فک بالا استفاده می‌شود.

یک روش direct sinus lift برای افزایش ارتفاع استخوان فک بالا به کمک دسترسی جراحی از طریق دیواره جانبی ماگزیلا به سینوس و به دنبال آن بالا رفتن غشای سینوس و قرار دادن پیوند استخوان با دید مستقیم است. روش دیگر که کمتر تهاجمی است بسته به اندیکاسیون های بخصوص اش روشی مطلوب و پرکاربرد است.

در سینوس لیفت چه به روش باز و چه به روش بسته با وجود پودر های استخوان امروزه باز سازی های جراحی و پروتزی مطلوبی صورت می‌گیرد.

• درمان ایمپلنت(کاشت دندان) در نواحی بی دندان
• ایمپلنت فرش ساکت(fresh socket): در این موارد اختلاف سایز فیکسچر و ساکت دندان کشیده شده با پودر استخوان پر می‌شود.
• باز سازی ضایعات استخوانی پریودنتال
• آگمنتاسیون ریج آلوئول
• جراحی پاتولوژی های داخل استخوانی فکین
• لیفت سینوس

---

سخن پایانی

استفاده از پودر استخوان مرغوب باعث بهبود سریع بیمار خواهد شد. پودرهای باکیفیت بر اساس شیوه ساخت به دو دسته پایه پلیمری یا سرامیکی تقسیم بندی خواهند شد. در قسمت نخست مقاله نیز به بررسی انواع پیوندها پرداختیم. امیدواریم مطلب گردآوری شده از کیفیت مطلوب برخوردار باشد و بتوان به عنوان یک منبع به آن استناد کرد.

منبع

---

سوالات متداول